Finansowanie szkolnictwa wyższego, działania w zakresie otwartego dostępu w nauce oraz jej umiędzynaradawiania to najważniejsze tematy obrad Prezydium i Zgromadzenia Plenarnego Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP), które od czwartku trwają na Politechnice Wrocławskiej. Rektorzy wystąpili także z apelem o przeciwstawienie się mowie nienawiści

W spotkaniu bierze udział ponad stu rektorów z całej Polski i około siedemdziesięciu gości reprezentujących świat nauki i środowisko społeczno-gospodarcze uczelni.

– Odbywająca się na Politechnice Wrocławskiej konferencja rektorów pokazuje siłę naszego środowiska akademickiego. Jest bardzo ważna, bo omawiane są na niej tematy niezwykle istotne z punktu widzenia rozwoju i przyszłości nauki w Polsce – mówił prof. Tadeusz Więckowski, rektor PWr na piątkowej konferencji prasowej. 

Obrady zostały wpisane w obchody jubileuszu 70-lecia Politechniki Wrocławskiej i 70-lecia środowiska akademickiego we Wrocławiu. – To bardzo ważna data, ale w ministerstwie wiemy też, że Politechnika jest niezwykle silnym punktem na polskiej mapie nauki – mówił prof. Marek Ratajczak, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Spotykają się tu tradycja i przyszłość. To uczelnia o mocnej pozycji  i perspektywach rozwoju w przyszłości.

Podczas obrad rektorzy i zaproszeni goście dyskutują m.in. na temat finansowania nauki, parametryzacji oraz programu finansowania badań naukowych  i  innowacji  „Horyzont  2020”.

– To także okazja, by podsumować to, co działo się w polskiej nauce w ostatnich latach – dodał prof. Ratajczak. - Na pewno możemy mówić o silnym dialogu pomiędzy ministerstwem i środowiskiem naukowym. Efektem tego jest choćby fakt, że potrafimy lepiej rozwiązywać różnego rodzaju kwestie związane z rozwojem nauki.

Prof. Wiesław Banyś, rektor Uniwersytetu Śląskiego i przewodniczący KRASP przyznał, że rozmowy z ministerstwem były bardzo otwarte, a rząd stara się zwiększać budżet na naukę. – W tym roku budżet na naukę został zwiększony o 6 proc., czyli o ok. 500 mln zł. Należy podkreślić, że szkolnictwo wyższe jest obecnie w Polsce na ustabilizowanym poziomie i cieszymy się z tego – mówił prof. Banyś.

Problemem jest natomiast projekt rozporządzenia Ministerstwa Finansów w sprawie zmiany sposobu naliczania podatku VAT. Przewodniczący KRASP zaznaczył, że wejście w życie rozporządzenia może się odbić bardzo niekorzystnie na finansach wszystkich uczelni. 

– Doprowadzi to do strat w budżetach szkół wyższych w wysokości od 8 do 10 mln zł. Projekt zakłada też, że rozporządzenie będzie działało wstecz. Mamy wrażenie, że w jego przygotowaniu zabrakło kooperacji pomiędzy resortami – tłumaczył prof. Banaś.
W trakcie konferencji prasowej przedstawiony został także apel o przeciwstawienie się mowie  nienawiści  w  aktualnie  toczącej  się  debacie  publicznej  i  politycznej.

– Mówiąc o mowie nienawiści, mamy na myśli nie tylko to tzw. „hate speech”, który jest oparty na nietolerancji. Rozumiemy przez nią brak szacunku wobec rozmówcy w każdej materii oraz rzucanie kalumnii i oszczerstw, co nasila się zwłaszcza teraz, w czasie kampanii wyborczej  – zaznaczył prof. Banyś. - Jesteśmy bardzo zaniepokojeni zwłaszcza tym, co dzieje się w internecie. Środowisko akademickie musi się przeciwstawić tej negatywnej fali. Nasz apel zostanie rozesłany do mediów, liderów partii politycznych, marszałków Sejmu i Senatu, a także do kancelarii premiera i prezydenta (treść apelu publikujemy poniżej). 

Posiedzenie KRASP potrwa do soboty. Wiadomo już, że część jutrzejszego posiedzenia zostanie poświęcona tragicznym wydarzeniom na Uniwersytecie Technologiczno-Przyrodniczym w Bydgoszczy. Podczas imprezy inaugurującej działalność samorządu studenckiego w nowym roku akademickim doszło do wybuchu paniki. Obrażenia odniosło w sumie 11 osób, a jedna z nich zmarła.

Zdaniem prof. Banysia przyczyny tragedii muszą zostać dokładnie wyjaśnione, a jeśli okaże się, że chodziło o błąd ludzki, to należy zrobić wszystko, żeby taka sytuacja nie powtórzyła się w przyszłości. 

– Obecnie szczegółowo badamy, co się tam stało. W tym celu na uczelni została powołana specjalna komisja, a osobne śledztwo prowadzi także prokuratura. Gdy tylko będziemy mieli jakieś konkretne informacje, to wówczas możliwe będzie podjęcie odpowiednich kroków – dodał prof. Ratajczak.

Apel Prezydium KRASP o przeciwstawianie się mowie nienawiści

Wobec licznych ostatnio nieodpowiedzialnych i niedopuszczalnych wypowiedzi osób uczestniczących w debacie publicznej, KRASP zwraca się do wszystkich uczestników dyskusji z apelem o zdecydowane zapobieganie i przeciwstawianie się nowie nienawiści. Wypowiedzi te, mające wpływ na kształt poglądów społecznych i wychowanie młodego pokolenia, muszą być wolne od języka nacechowanego wrogością, agresją i pogardą.

Mowa nienawiści obserwowana przez nas w ostatnim czasie zaskakuje skalą i natężeniem skrajnie złych emocji. Głosy, które propagują nietolerancję i retorykę pogardy, które bazują na wrogości, ksenofobii, insynuacjach, obraźliwych porównaniach i pomówieniach, przy równoczesnym braku argumentów i obiektywnych dowodów, muszą zostać wyeliminowane.

Zastępują one, niestety, coraz częściej rzeczową argumentację i dyskusję, tak ważną przecież w przestrzeni publicznej, oraz prowokują przenoszenie nienawiści werbalnej w wymiar społeczny i ewentualne działanie. Treści takie wypierają również z dyskusji i przekazu medialnego wypowiedzi wartościowe, rzeczowe, przyzwoite, pozytywne i wyważone, które nie są tak „atrakcyjne” i nie osiągają takiego „rozgłosu”. 

Apelujemy również do mediów o niekierowanie się w przekazie „sensacją” wynikającą z faktu posługiwania się mową nienawiści, niektórym uczestnikom dyskusji wydaje się bowiem ona jedynym sposobem „zaistnienia” w życiu publicznym. Zdecydowane piętnowanie tego typu zachowań będzie wyrazem braku naszej zgody na dalszą degradację poziomu debaty, mającą wpływ na kształtowanie poglądów i jakości życia publicznego. Brak reakcji wobec szerzących się oburzających wypowiedzi byłby z naszej strony zgodą na ich tolerowanie. Jako uczeni, a jednocześnie wychowawcy młodzieży, dostrzegamy ogrom szkód moralnych i intelektualnych w umysłach młodych ludzi, które są wynikiem tych społecznie nieakceptowalnych postaw.

Nie ma prawdy bez wolności słowa. Nie ma wolności słowa bez prawdy, ale wolność słowa nie zwalnia z odpowiedzialności za nie.

KRASP, przyjmując prawdę i wolność słowa za podstawowe imperatywy funkcjonowania nowoczesnego, demokratycznego społeczeństwa, apeluje do wszystkich uczestników dyskusji publicznych o odpowiedzialność za słowo. Dbajmy o najwyższe standardy wypowiedzi i szacunek dla innych!

Michał Ciepielski