Historia

Politechnika Wrocławska powstała w 1945 r., głównie dzięki zaangażowaniu pracowników naukowych nieistniejącej już Politechniki Lwowskiej i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, którzy zagospodarowali zniszczone budynki niemieckiej Wyższej Szkoły Technicznej - Technische Hochschule.

Dziś Politechnika Wrocławska kontynuuje tradycję tych znamienitych polskich uczelni i rozwija się w ścisłej współpracy z wiodącymi przedsiębiorstwami Dolnego Śląska. Politechnika Wrocławska jest obecnie jedną z największych i najlepszych uczelni technicznych w kraju, w rankingach ogólnopolskich zajmuje drugie/trzecie miejsce. Pod kierunkiem blisko 2200 nauczycieli akademickich, na 14 wydziałach i trzech filiach uczy się ponad dwadzieścia jeden tysięcy osób (na trzech stopniach studiów).

W 1877 r. cesarz Franciszek Józef I powołał we Lwowie Cesarsko-Królewską Szkołę Politechniczną z polskim językiem wykładowym. Była to wtedy jedyna uczelnia, na ziemiach polskich zajętych przez zaborców, kształcąca w zakresie nauk technicznych na poziomie akademickim. Inauguracja jej działalności przypadła na 15 listopada 1878 r.

W niepodległej Polsce uczelnia początkowo funkcjonowała jako Szkoła Politechniczna, a od 1921 r. jako Politechnika Lwowska. Jej strukturę tworzyły Wydział Komunikacyjny (do 1926 r.), Wydział Inżynierii Lądowej i Wodnej (od 1926 r.), Wydział Architektoniczny, Wydział Mechaniczny, Wydział Chemiczny, Wydział Rolniczo-Lasowy oraz Wydział Ogólny (do 1934 r.). W 1939 r. studia na Politechnice Lwowskiej podjęło 3606 słuchaczy, mając oparcie w 61-osobowym gronie profesorów uczelni.

Po zakończeniu II wojny światowej, kiedy Lwów znalazł się w granicach Związku Sowieckiego, większość przesiedlonych stamtąd nauczycieli akademickich znalazło zatrudnienie w organizujących się uczelniach powojennej Polski. Wielu jednak nie przeżyło sowieckich i niemieckich eksterminacyjnych działań wymierzonych przeciwko polskiej inteligencji. Wśród nich było także 8 profesorów Politechniki Lwowskiej zgładzonych we Lwowie w lipcu 1941 r.

Tradycja intelektualna – Politechnika Lwowska

W 1902 r., po trwających niemal pół wieku staraniach kół przemysłowych, cesarz Niemiec Wilhelm II wyraził zgodę na utworzenie we Wrocławiu Królewskiej Wyższej Szkoły Technicznej (Königliche Technische Hochschule Breslau). Budowę rozpoczęto w 1905 r., a w latach 1910–1911 oddano – dostosowany do kształcenia ok. 1000 słuchaczy – zespół 8 szkolnych obiektów. Zlokalizowano je w kwartale ograniczonym obecnymi ulicami Smoluchowskiego, Łukasiewicza i Norwida oraz wybrzeżem Wyspiańskiego.

Królewska Wyższa Szkoła Techniczna (od końca 1918 r. bez określenia „Królewska”) rozpoczęła działalność 1 października 1910 r., a 29 listopada 1910 r. nastąpiło jej uroczyste otwarcie. W 1922 r. ostatecznie ustabilizowała się struktura uczelni, jaką tworzył Wydział Nauk Ogólnych (od 1941 r. – Wydział Nauk Przyrodniczych i Przedmiotów Uzupełniających), Wydział Gospodarki Materiałowej (od 1934 r. – Wydział Górnictwa i Hutnictwa) oraz Wydział Gospodarki Maszynowej (od 1928 r. – Wydział Maszynoznawstwa). W 1928 r. uruchomiono Wydział Budownictwa z kierunkiem architektonicznym.

20 stycznia 1945 r., wobec groźby oblężenia Wrocławia przez wojska sowieckie, uczelnię zamknięto. Urządzenia i personel ewakuowano. Niezniszczone w czasie walk o Wrocław (luty-maj 1945 r.) budynki Wyższej Szkoły Technicznej zajął 6 maja 1945 r. oddział Armii Czerwonej.

Substancja materialna – Wyższa Szkoła Techniczna we Wrocławiu

Szkoły akademickie powojennego Wrocławia ustanowił wydany 24 sierpnia 1945 r. dekret, jakim powołano Uniwersytet Wrocławski oraz Politechnikę Wrocławską. Akt prawny przewidywał utworzenie uczelni technicznej z 4 wydziałami: chemicznym, mechaniczno-elektrotechnicznym, budownictwa oraz hutniczo-górniczym. We wrześniu 1945 r. w stolicy Dolnego Śląska zainaugurowała jednak działalność zespolona szkoła wyższa, która – łącząc w swojej strukturze wydziały uniwersyteckie i politechniczne – przyjęła nazwę Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu. W tej formule przetrwała do 1951 r.

W lipcu 1945 r. Polacy przejęli obiekty dawnej Wyższej Szkoły Technicznej. Polska uczelnia rozpoczęła tu działalność w listopadzie. Zainaugurowało ją – 15 listopada 1945 r. – wystąpienie prof. Kazimierza Idaszewskiego, pierwszy wykład akademicki w polskim Wrocławiu. Studia podjęło 512 słuchaczy.

Zasadniczą rolę w kształtowaniu rzeczywistości Politechniki Wrocławskiej, pozostającej w strukturze Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu, odgrywali jej prorektorzy: prof. Edward Sucharda (1945–1947), prof. Kazimierz Zipser (1947–1949) i prof. Dionizy Smoleński (1949–1951). W 1946 r. na Politechnice udało się uruchomić Wydział Mechaniczno-Elektro-techniczny, Wydział Budownictwa z Oddziałem Architektury i przejściowo (1946–1947) Wydział Chemii Technicznej. W 1949 r. powstał Senat Politechniki Wrocławskiej. W tym samym roku uczelnia stała się 5-wydziałowa z Wydziałem Architektury, Wydziałem Elektrycznym, Wydziałem Inżynierii, Wydziałem Lotniczym (działał do 1954 r.) i Wydziałem Mechanicznym.

W 1951 r. Politechnika Wrocławska, z 2670 słuchaczami, uwolniła się od organizacyjnych związków z uniwersytetem. Nominację rektorską uzyskał prof. Dionizy Smoleński. W roku akademickim 1951/1952 w strukturze uczelni pojawił się Wydział Chemiczny i Wydział Inżynierii Sanitarnej. W 1952 r. powstał Wydział Łączności, w 1953 r. – Wydział Mechanizacji Rolnictwa (działał do 1958 r.), a w 1954 r. – Wydział Mechaniczno-Energetyczny. Od roku akademickiego 1954/1955 na Politechnice Wrocławskiej zajęcia prowadzono także w systemie eksternistycznym i zaocznym, a od 1955 r. wieczorowym. W październiku 1956 r. odbyły się pierwsze w dziejach uczelni wybory rektora, w których zwyciężył prof. Dionizy Smoleński.

W 1 połowie lat 50. XX wieku sukcesywnie oddawano nowe obiekty Politechniki: w 1951 r. budynek dla katedr chemicznych u zbiegu ul. Łukasiewicza i wybrzeża Wyspiańskiego (A-2), w 1953 r. siedzibę Wydziału Mechanicznego przy ul. Łukasiewicza (B-5), a w latach 1954–1955 dwa nowe gmachy przy pl. Grunwaldzkim (D-1 i D-2). W tym czasie przy ul. Grunwaldzkiej oddano także 3 domy studenckie. W 1960 r. przy pl. Grunwaldzkim powstał Dom Naukowca, przeznaczony dla nauczycieli akademickich Politechniki.

W 1960 r. rozpoczął kadencję rektorską prof. Zygmunt Szparkowski (1960–1969). W 1963 r. powołano pierwsze instytuty. Na Wydziale Mechanicznym uruchomiono Instytut Materiałoznawstwa, Instytut Technologii Budowy Maszyn oraz Instytut Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn. Na Wydziale Chemicznym powstał Instytut Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich. W 1966 r. Wydział Łączności przekształcono w Wydział Elektroniki, a jego laboratoria ulokowano w obiektach wybudowanych w latach 1964–1971 przy ul. Janiszewskiego.

W marcu 1968 roku Politechnika Wrocławska stała się ośrodkiem protestu wrocławskich studentów. Skreślenie z listy studentów zagroziło 1553 osobom, z ogółem 9654-osobowej społeczności słuchaczy uczelni.

W grudniu 1968 r. schemat organizacyjny Politechniki Wrocławskiej utworzyło 11 wydzia-łów, w tym funkcjonujące – Wydział Architektury, Wydział Budownictwa Lądowego, Wydział Chemiczny, Wydział Elektroniki, Wydział Elektryczny, Wydział Inżynierii Sanitarnej, Wydział Mechaniczno-Energetyczny i Wydział Mechaniczny oraz nowe – Wydział Górniczy, Wydział Inżynieryjno-Ekonomiczny (od 1972 r. Wydział Informatyki i Zarządzania) i Wydział Podstawowych Problemów Techniki. Zniesiono katedry. Poza strukturą wydziałów urucho-miono 29 instytutów. W 1968 r. podjęła w Wałbrzychu działalność Filia Politechniki Wrocław-skiej. W 1969 r. utworzono podobną placówkę w Legnicy.

15 marca 1969 r. rektorem Politechniki Wrocławskiej został prof. Tadeusz Porębski (1969–1980). W dekadzie lat 70. XX wieku rozpoczęto realizację szeroko zakrojonych programów badawczych dostosowanych do potrzeb przemysłu, stworzono podstawy do informatyzacji uczelni. Podjęto także próbę poprawy warunków dydaktycznych i socjalnych, czego świadectwem do dziś pozostaje oddany w 1973 r. budynek Wydziału Chemicznego przy ul. Norwida (C-5), wzniesiony w latach 1974–1979 zespół domów akademickich w rejonie ul. Wittiga, zrealizowany w 1975 r. budynek Instytutu Układów Elektromaszynowych przy ul. Norwida (A-10) oraz ukończony w 1980 r. punktowiec Instytutu Budownictwa przy pl. Grunwaldzkim (C-7).
W roku akademickim 1971/1972 podjęły działalność Filie Politechniki Wrocławskiej w Kłodzku i w Świdnicy (działały do 1982 r.). W 1977 r. powołano Filię Politechniki Wrocławskiej w Jeleniej Górze. W roku akademickim 1979/1980 na studiach dziennych i wieczorowych wykazano ogółem 10 939 słuchaczy.

1 grudnia 1980 r., po rezygnacji prof. T. Porębskiego, funkcję rektora Politechniki Wrocławskiej objął prof. Bogusław Kędzia. Po przeprowadzonych w czerwcu 1981 r. wyborach, wyłoniono nowego rektora – prof. Tadeusza Zipsera. 13 grudnia 1981 r. wprowadzono na terenie Polski stan wojenny. Tego dnia NSZZ „Solidarność” Politechniki Wrocławskiej proklamowała strajk okupacyjny. 15 grudnia strajk spacyfikowano. 29 grudnia 1981 r. odwołano z funkcji rektora uczestniczącego w proteście prof. Tadeusza Zipsera.

W okresie stanu wojennego funkcje rektorskie na Politechnice Wrocławskiej pełnili prof. Jerzy Schroeder (styczeń-sierpień 1982 r.) oraz prof. Wacław Kasprzak (1982–1984).

W 1984 r. w wyborach rektorskich zwyciężył prof. Jan Kmita (1984–1990). 15 listopada tego roku odbyły się pierwsze obchody Święta Politechniki Wrocławskiej. We wrześniu 1990 r. Wydział Budownictwa Lądowego został przemianowany na Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego, a Wydział Inżynierii Sanitarnej przekształcono w Wydział Ochrony Środowiska. W tym samym roku przy ul. Janiszewskiego oddano siedzibę Instytutu Telekomunikacji i Akustyki (C-5). W roku akademickim 1989/1990 na Politechnice Wrocławskiej studiowało 7459 osób.

1 grudnia 1990 r. prof. Jan Kmita przekazał insygnia rektorskie prof. Andrzejowi Wiszniewskiemu (1990–1996). W czerwcu 1991 r. został uchwalony nowy statut Politechniki Wrocławskiej istotnie zmieniający dotychczasową strukturę uczelni – instytuty znalazły się w strukturze wydziałów. Przywrócono katedry; w grudniu 1992 r. powołano pierwszą z nich – Katedrę Planowania Przestrzennego. W roku akademickim 1992/1993 na Politechnice Wrocławskiej wykazano 10 662 studiujących (pierwszy raz od wielu lat przekroczono granicę 10 tysięcy słuchaczy). W 1995 r. pierwszymi Medalami Politechniki Wrocławskiej uhonorowano prof. Henryka Hawrylaka, prof. Jana Kmitę i Johna W. Shumakera.

W 1996 r. w wyborach rektorskich zwyciężył prof. Andrzej Mulak (1996–2002). W czasie jego rektoratu powołano nowe jednostki organizacyjne: Studium Nauk Humanistycznych (1999, od 2013 r. Studium Nauk Humanistycznych i Społecznych) oraz – jako dwunasty – Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki (2002). W 1997 r. oddano do użytku budynek Instytutu Matematyki przy ul. Janiszewskiego (C-11), a w 2000 r. zakończono realizację siedziby Centrum Transferu Technologii przy ul. Smoluchowskiego (B-11). W roku akademickim 2002/2003 studia na Politechnice Wrocławskiej podjęło 31 297 osób.

W latach 2002–2008 funkcję rektora Politechniki Wrocławskiej sprawował prof. Tadeusz Luty, który jako pierwszy zmierzył się z wyzwaniami, jakie niósł od 2004 r. akces Polski do Unii Europejskiej. W 2004 roku Wydział Górniczy przyjął nazwę Wydziału Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii. W tym samym roku, wraz z oddaniem gmachu dla Wydziału Mechanicznego i Wydziału Informatyki i Zarządzania przy ul. Łukasiewicza (B-4), rozpoczęła się na Politechnice Wrocławskiej dobra passa inwestycji budowlanych. W 2006 r. przekazano budynek Centrum Naukowo-Badawczego Wydziału Elektrycznego (D-20, ul. Janiszewskiego), a w 2007 r. – gmach Zintegrowanego Centrum Studenckiego przy wybrzeżu Wyspiańskiego (C-13).
W 2005 r. w uczelniach technicznych zaczął obowiązywać model studiów dwustopniowych. W grudniu 2007 r. wprowadzono elektroniczną legitymację studencką dla 32 093 słuchaczy Politechniki Wrocławskiej.

1 września 2008 r. funkcję rektorską Politechniki Wrocławskiej – po raz pierwszy na czteroletnią kadencję – objął prof. Tadeusz Więckowski (2008–2016). W czasie trwającego 8 lat rektoratu zdyskontowano możliwości, jakie dawało uczestnictwo Polski w Unii Europejskiej. Nastąpił rozwój materialnego potencjału uczelni widoczny w licznych inwestycjach budowlanych, jak m.in. realizacja kompleksu „Geocentrum” przy ul. Na Grobli (L-1, 2012 r.), czy wzniesionych w latach 2012–2014 obiektów Centrum Dydaktyczno-Technologicznego „Technopolis” (C-16 przy ul. Janiszewskiego i M-11 przy ul. Długiej), a także w 2014 r. gmachu „Bibliotechu” przy pl. Grunwaldzkim (D-21).

W 2013 r. oddano budynek Strefy Kultury Studenckiej (C-18, ul. Hoene-Wrońskiego) dedykowany ponad 34 000 słuchaczom kształcącym się na 41 kierunkach. W 2014 r. nastąpiła inauguracja Akademickiego Liceum Ogólnokształcącego Politechniki Wrocławskiej. Z początkiem 2015 r. ze struktur wydziałowych definitywnie zniknęły instytuty, podstawową jednostką organizacyjną stała się katedra. W tym też roku podjął działalność Wydział Matematyki, trzynasta tego typu jednostka organizacyjna Politechniki Wrocławskiej.

W kwietniu 2016 r. dokonano wyboru rektora Politechniki Wrocławskiej na lata 2016–2020. Funkcję tę objął prof. Cezary Madryas. „Uważam, że rolą rektora – stwierdził w swoim pierwszym wystąpieniu – jest takie prowadzenie uczelni, by każdy pracownik, student i doktorant czuł się współtwórcą jej teraźniejszości i przyszłości. Kierując się taką zasadą można doprowadzić do sukcesu we wszystkich jego obszarach.”.

Kadencja przyniosła wiele inwestycji w laboratoria naukowo-badawcze. Najważniejszą była budowa Centrum GEO-3EM przy ul. Na Grobli, zakończona w 2019 r. Naukowcy mogą tam korzystać z 12 nowoczesnych i dobrze wyposażonych pracowni badawczych. Lata 2016-2020 przyniosły też prestiżowe nagrody indywidualne przyznawane naszym naukowcom. Tymi najważniejszymi wyróżnieniami były tzw. polskie Noble, czyli Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, którymi uhonorowano prof. Marka Samocia (2016 r.) i prof. Marcina Drąga (2019 r.) - obaj z Wydziału Chemicznego.

Od 2017 r. na PWr rozpoczął się cykl spotkań w ramach Interdyscyplinarnego Seminarium Naukowego. To propozycja dla szerokiego grona odbiorców: studentów, doktorantów, pracowników naukowych i wszystkich zainteresowanych pogłębianiem wiedzy. Do tej pory na uczelni gościło już 19 światowej sławy naukowców z kraju i zagranicy. Wśród nich m.in. prof. Klaus von Klitzing (2018 r.), laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki.

Na początku 2020 r. Politechnika uzyskała prawo posługiwania się logotypem Evaluated by IEP, a w 2019 r. Komisja Europejska podtrzymała decyzję o przyznaniu uczelni wyróżnienia "HR Excellence in Research".

1 września 2020 r. prof. Arkadiusz Wójs objął funkcję rektora Politechniki Wrocławskiej. Wybory - z uwagi na pandemię - zostały przeprowadzone po raz pierwszy w historii w formie zdalnej.