Jedyny na PWr transmisyjny mikroskop elektronowy (TEM) dostępny jest w nowo otwartej pracowni transmisyjnej mikroskopii elektronowej. Wejdzie ona w skład laboratorium centralnego ATOM i będzie dostępna dla wszystkich naukowców naszej uczelni. 

Inicjatorem powołania laboratorium ATOM jest prof. Łukasz Berlicki z Wydziału Chemicznego, którego propozycja spotkała się z ogromnym poparciem społeczności PWr, wygrywając w pierwszej edycji konkursu Polytechnica Nova. 

– Laboratorium ATOM ma być niezależną jednostką działającą na Politechnice Wrocławskiej, która posłuży wszystkim wydziałom i pracownikom. Ma zgromadzić sprzęt często o wielomilionowej wartości, który jest trudny do kupienia samodzielnie, a jednocześnie potrzebny wielu osobom. Dobrze jest mieć odpowiednią strukturę, która będzie tym zarządzać, bo dzięki temu korzystanie z urządzenia staje się dużo prostsze – mówi prof. Łukasz Berlicki.  

Docelowo w laboratorium ATOM ma się znaleźć sprzęt pozwalający na prowadzenie prac w zakresie dyscyplin badających zjawiska na poziomie atomowym: automatyka, elektronika i elektrotechnika, inżynieria biomedyczna, inżynieria chemiczna, inżynieria lądowa i transport, inżynieria mechaniczna, inżynieria materiałowa, inżynieria środowiska, nauki chemiczne i nauki fizyczne. 

– Stworzenie na uczelni takiego laboratorium otwiera dostęp do specjalistycznej aparatury przede wszystkim naszym doktorantom i młodym naukowcom. Tego typu rozwiązania są powszechne na zachodnich uczelniach, dlatego uważam, że i u w naszych warunkach sprawdzą się znakomicie – mówił podczas uroczystego otwarcia pracowni prof. Arkadiusz Wójs, rektor PWr. – Laboratorium ATOM ma być jednostką modelową. Póki co sprzęt do jego działania przekazał Wydział Chemiczny, ale liczę, że tym śladem podążą wkrótce również inne wydziały naszej uczelni – dodał. 

Jedyne takie urządzenie na PWr 

Otwarta we wtorek pracownia mieści się w budynku A-11, a jej opiekunem jest dr hab. inż. Andrzej Żak, prof. uczelni z Instytutu Materiałów Zaawansowanych na W3. Jej sercem jest jedyny na Politechnice Wrocławskiej transmisyjny mikroskop elektronowy (TEM). 

– Pozwala on na pracę w szerokim zakresie powiększeń, aż do rozdzielczości atomowej, także z możliwością analizy składu pierwiastkowego przy pomocy analizy dyspersji charakterystycznego promieniowania rentgenowskiego (EDS) oraz unikalną możliwością prowadzenia analiz dynamicznych, w funkcji zmiany temperatury lub przemian indukowanych światłem – wyjaśnia prof. Andrzej Żak. 

Dostęp do tego typu sprzętu daje więc naukowcom szerokie pole do badania materiałów fotokatalitycznych, plazmonicznych i każdych innych, które zmieniają swoją strukturę pod wpływem światła o różnych długościach fali. Nowe urządzenie pozwoli też np. na rozwinięcie badań obrazowania wpływu światła na substancje antydrobnoustrojowe, a w konsekwencji  na rozwój nie tylko metod terapii fotodynamicznej, ale także ultrastrukturalne badanie metod zwalczania wirusów.  

Prof. Andrzej Żak podkreśla, że mikroskopia dynamiczna in situ TEM w świecie naukowym jest oceniana jako metoda o najwyższych możliwościach i potencjale. Każdego roku publikowane są dziesiątki prac z jej udziałem, jednak zdecydowana większość z nich opiera się o bardziej ugruntowane metody oddziaływania na próbkę – zmiany temperatury preparatu, oddziaływania elektrycznego, mechanicznego lub badań próbek ciekłych. Dlatego wykorzystanie jeszcze bardziej złożonych i innowacyjnych metod ma szansę przynieść nowe osiągnięcia naukowe. 

Całkowita wartość projektu to blisko 5 mln zł. A środki pochodzą z budżetu PWr i ministerialnego grantu na realizację inwestycji związanych z kształceniem oraz działalnością naukową. 

Jesienią kolejny sprzęt 

Kolejnym urządzeniem, które trafi do laboratorium ATOM, będzie spektrometr NMR o wartości ponad 20 mln zł, który staraniem władz uczelni został już zakupiony i zostanie zainstalowany jesienią tego roku.  

– Oczywiście mamy całą „listę marzeń” ze sprzętami, które chcielibyśmy kupić. W ramach utworzenia Rady Naukowej Laboratorium ATOM planujemy wzmocnić nasze starania o pozyskanie finansowania z różnych źródeł, żeby nowy sprzęt pojawiał się na naszej uczelni regularnie – zapowiada prof. Łukasz Berlicki. – Urządzenia są unikalne co najmniej w skali Polski, dlatego spodziewam się, że zainteresowanie ich wykorzystaniem będzie bardzo duże również wśród badaczy spoza PWr – dodaje.  

Więcej informacji o laboratorium ATOM w opisie projektu.

mic