Zdarzyło się 80 lat temu, czyli droga do powstania PWr

Gmach główny Politechniki Wrocławskiej, rok 1946
- Połowa stycznia 1945 r. – Na polecenie kuratora wrocławskich uczelni – dr. Theo Bertrama – przystąpiono do wywożenia cenniejszej aparatury pozostającej jeszcze w budynkach poszczególnych wydziałów Wyższej Szkoły Technicznej.
- 19 stycznia 1945 r. – Na rozkaz gauleitera Dolnego Śląska Karla Hankego rozpoczęła się ewakuacja ludności cywilnej z terenu Breslau.
- 20 stycznia 1945 r. – Kurator dr Theo Bertram skierował do wszystkich jednostek organizacyjnych Uniwersytetu Wrocławskiego i Wyższej Szkoły Technicznej pismo, w którym ogłosił zamknięcie wrocławskich szkół wyższych (decyzją ministra nauki i szkolnictwa).
- 23 stycznia 1945 r. – Rozpoczęto ewakuację administracji Wyższej Szkoły Technicznej.
- 16 lutego 1945 r. – Rozpoczyna się oblężenie Breslau przez wojska Armii Czerwonej. Miasto zostaje ogłoszone twierdzą (Festung Breslau).
- 16 marca 1945 r. – Bolesław Drobner otrzymał nominację na stanowiska prezydenta Wrocławia
Druga połowa marca 1945 r. – zapada decyzja o uruchomieniu we Wrocławiu ośrodka akademickiego. Powstaje także Grupa Naukowo-Kulturalna do zabezpieczenia majątku wrocławskich uczelni. Na jej czele staje prof. Stanisław Kulczyński.
- 20 kwietnia 1945 r. – Prof. Stanisław Kulczyński mianowany Delegatem Ministerstwa Oświaty.
- 2 maja 1945 r. – Major Anatolij Minkiewicz i lejtnant Oleg Jelutin otrzymali rozkaz zajęcia obiektów wrocławskiej Wyższej Szkoły Technicznej.
- 6 maja 1945 r. – Ze względu na trwające w mieście walki budynki udaje się przejąć dopiero po południu 6 maja.
- 8 maja 1945 r. – Dowództwo ochrony zajętych obiektów uczelni przejął kapitan Borys Orłow. Wg relacji mjr. Minkiewicza i lejtnanta Jelutina uczelniane budynki zachowały się w stanie prawie nienaruszonym, z wyjątkiem jednego budynku od strony Odry. Wszystkie obiekty miały jednak uszkodzone dachy i wybite okna. Większość pomieszczeń laboratoryjnych pozostawała we względnym porządku. Wywiezione zostały jednak cenne mikroskopy metalograficzne firmy Zeiss. Obecność sowieckich żołnierzy uchroniła majątek uczelni przez zakrojoną na szeroką skalę grabieżą. A brak cennej – interesującej stronę sowiecką – aparatury i dokumentacji badawczej umożliwiły polskiej stronie szybkie przejęcie obiektów dawnej Wyższej Szkoły Technicznej.
- 6 maja 1945 r. – Kapitulacja Festung Breslau.

- 8 maja 1945 r. – Wchodzi w życie akt bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy – zakończenie działań wojennych w Europie.
- 9/10 maja 1945 r. – Do Wrocławia przybywa 26-osobowa czołówka Grupy Naukowo-Kulturalnej. Na miejscu jej skład uzupełniają pracownicy przedwojennych polskich uczelni, którzy pracowali w stolicy Dolnego Śląska jako przymusowi robotnicy. W tym gronie znaleźli się inż. Dionizy Smoleński oraz prof. Józef Zwierzycki, którzy otrzymali zadanie przejęcia budynków Wyższej Szkoły Technicznej, zajmowanych wówczas przez Armię Czerwoną.
- 17 maja 1945 r. – Pojawia się dyspozycja prof. Stanisława Kulczyńskiego „Polecam Obywatelom przejęcie gmachów i urządzeń Politechniki we Wrocławiu oraz poczynić przygotowania do jej uruchomienia w jesieni bieżącego roku”.
Początek czerwca 1945 r. – Prof. Stanisław Kulczyński spotkał się w Krakowie z przebywającymi tam profesorami z Politechniki Lwowskiej – przedstawił im możliwości powołania we Wrocławiu uniwersytetu i politechniki. Profesor także skutecznie zaapelował o pomoc o organizacji i odbudowie uczelni.

- 2 czerwca 1945 r. – Zakończyły się negocjacje prof. Stanisława Kulczyńskiego z dowódcą oddziału Armii Czerwonej w sprawie wejścia robotników budowlanych na teren uczelni.
- 7 czerwca 1945 r. – Inż. Dionizy Smoleński otrzymał polecenie rozpoczęcia rozmów z władzami sowieckimi w sprawie przekazania budynków i zakładów Politechniki, w tym obiektów Instytutu Badania Węgla położonych przy obecnej ul. Gdańskiej.
- 13 czerwca 1945 r. – Przy remoncie budynku zakładu chemii – pierwszego przekazanego przez sowietów budynku – pracuje już 30 osób. Nadzór pełni inż. Dionizy Smoleński.
- 2 lipca 1945 r. – Na podstawie rozkazu generała armii Georgija Malenkowa stronie polskiej formalnie zostają przekazane budynki Wyższej Szkoły Technicznej we Wrocławiu. Cały proces trwał jednak de facto do 15 lipca 1945 r.
- 7 lipca 1945 r. – Powstaje protokół przekazania stronie polskiej wyposażenia laboratoriów chemicznych w dawnym gmachu Instytutu Chemii – był to pierwszy zabezpieczony budynek odradzającej się wrocławskiej uczelni.
- 15 lipca 1945 r. – Udało się przejąć wszystkie budynki Wyższej Szkoły Technicznej w obrębie kwartału obecnych ulic: C. K. Norwida, M. Smoluchowskiego, I. Łukasiewicza i wyb. Wyspiańskiego. W lipcowych pracach porządkowych brało udział jednorazowo od 2 do 15 osób, a w sierpniu odbudowę realizowała już grupa stałych pracowników, których było nawet 200 osób.
Początek sierpnia 1945 r. – W działania porządkowe i ochronne czynnie włączają się członkowie powstającej właśnie Straży Akademickiej Politechniki. Oddział początkowo składał się z 12 osób, wkrótce skład zwiększono do 22.
„Będę od was wymagał pracy przez 24 godziny na dobę. W zamian nie dostaniecie nic, prócz pomieszczenia na chwilowe zamieszkanie” – inż. Dionizy Smoleński.
- 10 sierpnia 1945 r. – Przejęto obiekty przy obecnej ul. Gdańskiej, należące wcześniej do niemieckiego Instytutu Badań Węgla. Budynki przekazano Wydziałowi Chemicznemu. Były to pierwsze obiekty przekazane Politechnice spoza terenu kampusu głównego.
- 24 sierpnia 1945 r. – Krajowa Rada Narodowa wydała dekret o przekształceniu Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej w polskie państwowe szkoły akademickie – dekret wszedł w życie 19 września.
Politechnika Wrocławska początkowo składała się z czterech wydziałów: Chemicznego, Mechaniczno-Elektrotechnicznego, Budownictwa oraz Hutniczo-Górniczego.
Zgodnie z dekretem tego dnia powołano we Wrocławiu dwie odrębne prawnie i strukturalnie szkoły wyższe. Miały one jednak wspólne zakłady naukowe, których przynależność do odpowiedniej uczelni miał określić minister oświaty.
- 3 września 1945 r. – Nominację na stanowisko pełniącego obowiązki rektora wrocławskiej otrzymał prof. Stanisław Kulczyński.
- 19 września 1945 r. – Oficjalnie zaczyna funkcjonować Uniwersytet i Politechnika we Wrocławiu.
- 5-12 listopada 1945 r. – Prowadzone są pierwsze zapisy na studia. Zgłosiło się łącznie 526 kandydatów. Na Wydział Chemiczny przyjęto 86 osób, Mechaniczno-Elektrotechniczny – 210, Budownictwa – 140, Hutniczo-Górniczy – 90).
Otwarto też Studium Wstępne dla kandydatów niemających pełnego wykształcenia średniego.
Pracą dydaktyczną zajmowało się 54 profesorów, adiunktów i asystentów.
- 15 listopada 1945 r. – Punktualnie o godzinie 9.30 rozpoczął się pierwszy polski wykład we Wrocławiu. Wygłosił go dla studentów czwartego roku Oddziału Elektrycznego Wydziału Mechaniczno-Elektrotechniczego prof. Kazimierz Idaszewski.

- 19 listopada 1945 r. – Rozpoczęły się regularne zajęcia na Politechnice Wrocławskiej.
Zdjęcia i tekst opracowano na podstawie publikacji Wrocławskie Uczelnie Techniczne 1910-2010 pod red. Marka Buraka