15 listopada, w rocznicę pierwszego wrocławskiego powojennego wykładu po polsku, tradycyjnie obchodzimy Święto Politechniki Wrocławskiej. Głównymi punktami tegorocznej uroczystości były wręczenie doktoratu honoris causa oraz ogłoszenie nazwiska laureata Lem Prize 2023. 

Środowe uroczystości rozpoczęły się od złożenia kwiatów pod Pomnikiem Martyrologii Profesorów Lwowskich, znajdującym się na Skwerze prof. Idaszewskiego. 

W obchodach wzięli udział m.in. przedstawiciele władz samorządowych, konsul Niemiec, rektorzy wrocławskich uczelni oraz korpus dziekański Politechniki Wrocławskiej. Hołd pomordowanym oddały także delegacje wrocławskich organizacji i stowarzyszeń naukowych. 

– Spotykamy się pod Pomnikiem Martyrologii Profesorów Lwowskich, aby oddać cześć i upamiętnić naszych wspaniałych pionierów. 15 listopada to data szczególna, bo 78 lat temu na połączonych wówczas uczelniach, Uniwersytecie i Politechnice Wrocławskiej, odbył się pierwszy wykład wygłoszony przez prof. Kazimierza Idaszewskiego. Ten wykład zainaugurował życie akademickie we Wrocławiu i budowę środowiska akademickiego – mówił w trakcie uroczystości prof. Krystian Kiełb, przewodniczący Kolegium Rektorów Uczelni Wrocławia i Opola, rektor Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. 

Prof. Kiełb zwrócił uwagę, że wielką rolę odegrali w tym procesie przede wszystkim naukowcy ze Lwowa, których wybitne grono było naznaczone pamięcią wielkiego dramatu, jaki dotknął ich latem 1941 r. W lipcu profesorowie lwowskich uczelni i ich rodziny (razem 45 osób) zostali rozstrzelani w pobliżu Politechniki Lwowskiej, zaraz po wkroczeniu Niemców do Lwowa.  

– Trudno traktować to wydarzenie inaczej niż emanację zła. Chciałem w tym miejscu przywołać słowa Alberta Camusa „Zło na świecie płynie niemal zawsze z niewiedzy, dobra zaś wola może wyrządzić tyleż szkód co niegodziwość, jeśli nie jest oświecona”. Jeśli uznamy, że zło bierze się z niewiedzy, to możemy uznać, że walka ze złem, to walka z niewiedzą i to jest właśnie zadanie dla nas, zadanie dla środowisk akademickich – podkreślił prof. Krystian Kiełb. 

Nowe nazwiska na tablicy w Alei Profesorów 

Z okazji Święta PWr na tablicy w Alei Profesorów odsłonięto dziesięć nowych nazwisk. Tylu bowiem uczonych otrzymało w ostatnim czasie nominacje profesorskie. 

– Tytuł profesora to przyjęcie na siebie ogromnego zobowiązania dotyczącego m.in. przestrzegania tradycji akademickiej, ale też zaufania ze strony wspólnoty akademickiej. Spada na państwa wielki ciężar, żeby utrzymać to zaufanie, gdyż stanowią Państwo przewodników i elitę tej uczelni. Jesteście osobami wyznaczającymi ścieżkę, po której podążać będą kolejni naukowcy – powiedział w trakcie ceremonii prof. Arkadiusz Wójs, rektor PWr. 

Na tablicy profesorów pojawiły się następujące nazwiska: 

• prof. Anna Witek-Krowiak (Wydział Chemiczny), 
• prof. Elżbieta Wojaczyńska (Wydział Chemiczny), 
• prof. Irena Žižović (Wydział Chemiczny), 
• prof. Marcin Sieńczyk (Wydział Chemiczny), 
• prof. Łukasz Sadowski (Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego), 
• prof. Andrzej Ubysz (Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego), 
• prof. Anna Burduk (Wydział Mechaniczny),  
• prof. Jerzy Detyna (Wydział Mechaniczny), 
• prof. Agnieszka Bieńkowska (Wydział Zarządzania), 
• prof. Piotr Surówka (Wydział Podstawowych Problemów Techniki). 

Zobowiązanie wobec społeczeństwa 

Główne uroczystości związane ze świętem zgodnie z tradycją zostały zorganizowane w auli gmachu głównego. 

– Dzisiejsze święto to idealna okazja, aby pochylić się nad kondycją nauki na naszej uczelni. W kontekście przyjętej przez nas niedawno nowej strategii, ważne jest też pytanie o wizję PWr w tym obszarze i o nasze wspólne ambicje. A także, a może przede wszystkim, jaki jest prawdziwie nadrzędny cel prowadzonych przez nas badań – mówił w swoim wystąpieniu prof. Arkadiusz Wójs, rektor PWr. – Nasza uczelnia nie jest bowiem sama dla siebie. Politechnika ma zobowiązania. Wobec społeczeństwa i gospodarki, wobec ludzkości i planety, wobec tych, którzy zbudowali jej wielkość przed nami. A także wobec naszego pięknego miasta, od stuleci ważnego europejskiego centrum gospodarki, kultury oraz właśnie nauki – dodał. 

Rektor zaznaczył, że chociaż każdy naukowiec prowadzi badania z własnej indywidualnej ciekawości, pasji i powołania, to uczelnia, jako instytucja służy społeczeństwu, które stawia coraz to nowe wyzwania, z którymi badacze mają obowiązek się mierzyć sumą swoich talentów, wiedzy i umiejętności. 

Zaciekawić najmłodszych, pomóc studentom 

– Określiwszy się w naszej strategii jako „europejski wielodziedzinowy uniwersytet techniczny, afirmujący wolność, prawdę, ciekawość i radość poznania”, nie tylko przyjmujemy te wartości wewnątrz naszej wspólnoty akademickiej, ale również staramy się je promować w każdej społeczności i grupie, z którą mamy styczność – podkreślił rektor. 

Prof. Arkadiusz Wójs zwrócił uwagę, że uczelnia realizuję tę misję już wśród najmłodszych pasjonatów nauki dzięki działającej od 2008 r. Akademii Młodych Odkrywców, w ramach której każdego roku ok. 300 uczennic i uczniów zaczyna swoją przygodę z naukami ścisłymi podczas warsztatów i wykładów. Z kolei dziewięć lat temu powołano gimnazjum i liceum Politechniki, które miały przyciągać młodzież uzdolnioną i zainteresowaną naukami ścisłymi. Uczniowie liceum uzyskują świetne wyniki na egzaminie dojrzałości i zostają laureatami wielu olimpiad przedmiotowych, a w rankingu Perspektyw nasza szkoła zajmuje obecnie dziewiąte miejsce w Polsce. 

– A co w obszarze badań naukowych Politechnika oferuje swoim studentom? Swój rozwój w tym kierunku studenci realizują na dużą skalę, działając w ponad 170 kołach naukowych. Ich sukcesami, często międzynarodowymi, cieszymy się wszyscy. Jakość badań studenci potwierdzają również, zdobywając granty ministerialne. Jestem przekonany, że realizując strategiczną koncepcję teaching by research, w ciągu najbliższych paru lat sprawimy, że udział studentów w życiu naukowym uczelni jeszcze wzrośnie. Tak jak z pewnością urośnie nam Szkoła Doktorska, która ma naturalnie łączyć wydziały i dyscypliny. To tu ma się też zaczynać interdyscyplinarność w nauce – mówił rektor. 

Wsparcie dla doktorantów i naukowców 

Prof. Arkadiusz Wójs zapowiedział, że jednym z głównych zadań w najbliższych latach będzie dwukrotne zwiększenie liczby doktorantów, z obecnych 900 do 2 000, kształcących się w języku angielskim, swobodnie korzystających z bogatej infrastruktury i uczestniczących w wymianach naukowych. Uczelnia chce zapewnić doktorantom m.in. atrakcyjne stypendia, programy wsparcia, szkolenia i nagrody, zwiększenie liczby promotorów oraz zapewnienie im wsparcia w postaci różnych programów. 

– Mamy dowody, że inwestowanie w młodych naukowców przynosi wspaniałe i dość szybkie efekty. Tu dobrym przykładem jest powołanie w 2021 r. Academii Iuvenum. Zaledwie po dwóch latach działalności, uczelnia, wybierając do jej grona zdolnych młodych badaczy, doczekała się fantastycznej grupy ludzi, którzy budują nową wspólnotową jakość na Politechnice. Nie tylko korzystają oni z możliwości indywidualnego rozwoju, lecz także wspierają się wzajemnie i poznają nawzajem specyfikę swych dyscyplin – dodał rektor. 

Prof. Arkadiusz Wójs podkreślił, że niezwykle istotną rolę w inicjowaniu nowych badań naukowych pełnią w polskim systemie tzw. samodzielni pracownicy nauki, potencjalni promotorzy doktoratów. Chcąc wspierać rozwój wybitnych młodych samodzielnych badaczy – budujących nowe zespoły naukowe lub podejmujących nową tematykę badawczą w różnych dziedzinach i dyscyplinach – powołano na PWr Academia Professorum Iuniorum.  

Ma ona pełnić rolę platformy do twórczej wymiany intelektualnej pomiędzy jej członkami oraz ułatwić szerokiej społeczności młodych samodzielnych pracowników nauki wyrażanie swojej opinii wewnątrz i na zewnątrz uczelni. Jej członkowie otrzymają dwuletni grant wewnętrzny w wysokości 120 tys. zł. Pierwszy skład Akademii, po procedurze konkursowej, zostanie powołany od 1 stycznia 2024 r. 

Nowe centra badań 

– Realizację naszych celów badawczych, czyli rozwoju nauki i indywidualnych karier jej twórców, wesprą interdyscyplinarne międzywydziałowe centra badań. Obejmą one wszystkie siedem priorytetowych obszarów badawczych uczelni. Część tych centrów już działa, np. Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Ochrony Klimatu oraz Makroklaster Technologie w bezpieczeństwie publicznym. Jeden właśnie zaczyna prace: to powołany we wrześniu Health Tech Synergy Hub. Dla pozostałych mamy już gotowe projekty, które w grudniu trafią pod obrady Senatu – wyjaśnił prof. Arkadiusz Wójs. 

Poza centrami stricte badawczymi zostaną również utworzone interdyscyplinarne centra do współpracy z gospodarką i dużymi firmami. Równolegle powstaną także ogólnouczelniane laboratoria centralne. W konkursie Polytechnica Nova pierwsze miejsce w obszarze wykorzystującym nowe technologie do rozwoju uczelni zajął projekt otwartego interdyscyplinarnego laboratorium ATOM. Zakłada on stworzenie centralnego laboratorium, w którym każdy doktorant lub pracownik naukowy będzie mógł wykonywać prace eksperymentalne w zakresie dyscyplin badających zjawiska na poziomie atomowym. Laboratorium ma zostać uruchomione w 2024 r. 

Rektor przyznał, że konieczne jest także promowanie osiągnięć naszych badaczy. Stąd pomysł na nową nagrodę Politechniki Wrocławskiej im. Nikoli Tesli za najwybitniejsze osiągnięcie naukowe lub inżynierskie poprzedniego roku, powstałe przy istotnym udziale pracowników, doktorantów lub studentów uczelni.  

– Politechnika Wrocławska jako wiodąca uczelnia techniczna, ma powinność prowadzenia badań istotnych dla społeczeństwa i gospodarki, dobrze się z tej powinności wywiązuje, postawiła sobie w tym obszarze wyjątkowo ambitne strategiczne cele rozwojowe oraz ma potencjał i wizję, aby te cele w najbliższych latach zrealizować – podkreślił prof. Arkadiusz Wójs. 

W trakcie obchodów Święta Politechniki Wrocławskiej tytuł doktora honoris causa otrzymała prof. Marja Makarow, wybitna fińska biochemiczka i biolożka molekularna z Uniwersytetu w Helsinkach, a także prezydentka Academia Europaea. 

Poznaliśmy także laureata Europejskiej Nagrody Naukowej im. Stanisława Lema 2023. Został nim fizyk doświadczalny prof. Ido Kaminer z Technion Israel Institute of Technology.  

W auli wręczono stypendia rektora PWr, które przyznano wyróżniającym się pracownikom w kategorii naukowej i badawczej. Ogłoszono także nazwiska najlepszych absolwentów studiów I i II stopnia. 

Od 2011 r. obecny i byli rektorzy Politechniki Wrocławskiej wręczają 15 listopada Lwy Politechniki Wrocławskiej. To wyraz szczególnego wyróżnienia dla pracowników uczelni, niezależnie od zajmowanych przez nich stanowisk, którzy swoją pracą, zaangażowaniem i pomysłami rozsławiają uczelnię i podnoszą jej prestiż w środowisku akademickim. 

mic