Dr hab. Katarzyna Jach, prof. uczelni, została pełnomocniczką rektora ds. osób z niepełnosprawnościami. Na stanowisku zastąpi Jerzego Borowca, wieloletniego pełnomocnika rektora ds. osób niepełnosprawnych.

Prof. Katarzyna Jach prowadzi zajęcia na Wydziale Informatyki i Zarządzania PWr. Zajmuje się ergonomią, szczególnie w kontekście osób z ograniczeniami możliwości funkcjonalnych. Jest nie tylko aktywną badaczką, cenioną wykładowczynią, ale także osobą oddaną działaniom na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Od lat współpracowała z Działem Dostępności i Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami i Laboratorium Tyfloinformatycznym.

Organizuje wizyty studyjne na kampusie PWr zaznajamiając studentów, licealistów i młodzież gimnazjalną ze sprzętem tyfloinformatycznym w kontekście projektowania uniwersalnego i dostępności. Prowadzi projekty studenckie i prace dyplomowe o tej tematyce. Współpracuje także z klubem studenckim SKOK. W ubiegłym roku wraz z dr Anną Borkowską przeprowadziła badania dotyczące postrzegania osób z niepełnosprawnościami na naszej uczelni.

Jako pełnomocniczka chciałaby przede wszystkim, aby PWr była uczelnią przyjazną dla osób o szczególnych potrzebach, w tym dla osób z niepełnosprawnościami. Ta przyjazność powinna wynikać z wiedzy o funkcjonowaniu i potrzebach takich osób ale i empatii. Kluczowy w tej kwestii jest projekt „Politechnika nowych szans”, który jest realizowany w ramach konkursu NCBiR Dostępna uczelnia. Zakłada on m.in. przeprowadzenie wielu szkoleń świadomościowych i specjalistycznych z tego zakresu. Prof. Katarzyna Jach jest jednym z członków zespołu projektowego.

Marzy mi się...

– Marzy mi się stworzenie na PWr centrum wiedzy dotyczącej problematyki dostępności i projektowania uniwersalnego, gdzie uwzględniane byłyby potrzeby osób z niepełnosprawnościami – na początek naszych studentów i pracowników. Z czasem moglibyśmy doradzać innym na poziomie regionalnym czy krajowym, a także kształcić w tym kierunku. Myślę, że zapotrzebowanie jest ogromne. W Polsce nie ma takich studiów – opowiada prof. Katarzyna Jach.

Według pełnomocniczki w PWr mamy duży potencjał i – co ważniejsze – różne projekty z tego obszaru są już realizowane m.in. na Wydziale Architektury, na Wydziale Budownictwa Lądowego i Wodnego czy na Wydziale Mechanicznym. Zawierają one pomysły i technologie dedykowane osobom z niepełnosprawnościami. Dlatego pełnomocniczka uważa, że warto stworzyć centrum łączące te projekty i ułatwiające ich realizację.

Prof. Katarzyna Jach przyznaje, że ma ogromną tremę przejmując stanowisko po Jerzym Borowcu, który sprawował tę funkcję przez 15 lat i był bardzo ceniony przez studentów. – To dla mnie duże wyzwanie. Poprzeczka została wysoko ustawiona, ale postaram się sprostać – mówi prof. Katarzyna Jach.

Nowa pełnomocniczka, nowe wyzwania

Sam Jerzy Borowiec bardzo kibicuje prof. Katarzynie Jach. Uważa, że nowa pełnomocniczka znalazł się w zupełnie nowej i zarazem trudnej sytuacji wywołanej pandemią.

– Trzeba rozwiązać te wszystkie problemy wynikające z innego systemu edukacji spowodowanej COVID-19. To się wiąże z kłopotami, z jakimi będą się stykać studenci z niepełnosprawnościami. Zdalna edukacja zmienia sposób uczestnictwa w zajęciach, a także zaliczania i składania egzaminów. Dla części studentów z niepełnosprawnościami oznacza to inne, do tej pory nieznane problemy i wymusza stosowanie nowych rozwiązań wyrównujących szanse edukacyjne. Z drugiej strony studenci z niepełnosprawnościami sygnalizują, że pewne przedmioty wygodniej jest im zrealizować zdalnie, o ile tylko mają ku temu warunki środowiskowe i technologiczne – wylicza Jerzy Borowiec.

Odchodzący pełnomocnik uważa, że powrót studentów na uczelnię po półrocznej przerwie jest ogromnym wyzwanie dla wszystkich, nie tylko pełnomocniczki, ale i nauczycieli akademickich, władz uczelni czy samych studentów.

– Młodzi ludzie wracają z różnymi problemami emocjonalnymi i psychicznymi. Wielu z nich znalazło się w sytuacji często dramatycznej. Wiemy to nie tylko od samych studentów, lecz także terapeutów. Wrócili do domów po długim okresie nieobecności. Niektórzy z nich znaleźli się w sytuacji trochę nieproszonego gościa, który zaburza rytm dnia. Gdy wrócą, nowa pełnomocniczka zderzy się z potrzebą zwiększenia wsparcia psychologicznego dla nich – mówi Jerzy Borowiec.

Z trudności i zagrożeń zdaje sobie sprawę prof. Katarzyna Jach, która wraz z dr Anną Borkowską od kwietnia do czerwca prowadziła badania w formie ankiet wypełnianych przez studentów pełnosprawnych i z niepełnosprawnościami na temat m.in. oceny zdalnej nauki na uczelni a także warunków do uczenia się w domu.

– Z naszych badań wynika, że problemów doświadczyli wszyscy studenci, bez większych różnic. Edukacja zdalna rozwiązuje część problemów studentów z niepełnosprawnościami. Na przykład, dojazd na uczelnię utrudniony przez niepełnosprawność ruchową nie stanowi problemu, a niektórzy nasi niedosłyszący studenci ułatwiali sobie życie po prostu pogłaśniając dźwięk podczas zajęć on-line, czego nie mogą zrobić na sali wykładowej. Z drugiej strony, negatywne emocje związane z sytuacją przymusowego odosobnienia i niepewnością, również co do procesu studiowania, stały się udziałem bardzo wielu studentów – zauważa prof. Katarzyna Jach.

Papa Smerf i Mama Smerfetka

– Nowej pełnomocniczce życzę, aby studenci odbierali ją jako swojego sojusznika, do którego można się zwrócić niemal ze wszystkim. Ma być ich przyjacielem, nie urzędnikiem. Jeśli ja byłem nazywany „Papą Smerfem” to może niech ona zostanie „Mamą Smerfetką” – śmieje się Jerzy Borowiec, który przestaje pełnić swoją funkcję, ale co najmniej do końca zimowego semestru zostaje w Samodzielnej Sekcji ds. Wsparcia Osób z Niepełnosprawnościami będzie wspierać nowego pełnomocnika.

Prof. Katarzyna Jach jest wrocławianką. Ukończyła studia w 2000 r. na Wydziale Informatyki i Zarządzania PWr. Doktorat zrobiła pięć lat później. Od 2007 r. jest kierownikiem Laboratorium Ergonomii, obecnie na Wydziale Informatyki i Zarządzania. Na swoim koncie ma wiele publikacji poświęconych m.in. doradztwu ergonomicznemu oraz adaptacji stanowisk pracy dla potrzeb osób z niepełnosprawnościami, zastosowaniu technologii informatycznych i interakcji człowiek – komputer. Kierowała też projektami badawczo-wdrożeniowymi z tego zakresu. Jest autorką licznych ekspertyz dla przemysłu, a także prowadziła wiele szkoleń z zakresu ergonomii i projektowania ergonomicznego.

Nowa pełnomocniczka lubi czytać książki, ostatnio szczególnie przyrodnicze oraz poświęcone odległej historii oraz aktywnie spędzać czas – jeździ na rowerze (także do pracy), wędruje po górach latem na piechotę, a zimą na nartach biegowych. Przed pandemią często podróżowała i zwiedzała wraz z rodziną odległe rejony świata, w tym roku te podróże miały mniejszy zasięg, ale było ich również sporo.

Ula Małecka