Poznaliśmy nazwiska finalistów 21. edycji Nagród Naukowych "Polityki". W tym gronie znalazło się dwoje naukowców z naszej uczelni: dr inż. arch. Anna Kubicka (Wydział Architektury) oraz dr inż. Rafał Szabla (Wydział Chemiczny).

Finalistów w pięciu kategoriach wybrała kapituła profesorska składająca się z wybitnych ekspertów i licząca 347 osób.

***

W kategorii nauk technicznych szansę na nagrodę ma dr inż. arch. Anna Kubicka. Badaczka jest architektką i archeologiem. Pracuje w Katedrze Historii Architektury Sztuki i Techniki na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Aktualnie jest na post-docu, zatrudniona jako adiunkt badawczy na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej.

Naukowiec zajmuje się odtwarzaniem historycznych etapów wznoszenia budowli i miast, rekonstrukcją formy i funkcji zabytkowej architektury. W swoich badaniach wykorzystuje nowoczesne skanowanie laserowe 3D i metodę cosine quantogram.

W 2019 r. obroniła na PWr doktorat „Zastosowanie metody cosine quantogram do analizy metrologicznej kompleksu Machu Picchu”. Przygotowała go pod opieką promotora prof. Jacka Kościuka z PWr i we współpracy z prof. Mariuszem Ziółkowskim z Uniwersytetu Warszawskiego. Za swoją rozprawę została doceniona nagrodą Prezesa Rady Ministrów. Potwierdziła bowiem funkcjonowanie imperialnego systemu miar inkaskich, wykonując pomiary i analizując dane zebrane w XV-wiecznym kompleksie ceremonialno-rezydencjonalnym Machu Picchu w dzisiejszym Peru. Jej badania mogą posłużyć także do analiz architektury innych obszarów kulturowych i o odmiennych parametrach chronologicznych. Więcej na ten temat tutaj.

Obecnie badaczka skupia się na studiach urbanistycznych nad wczesnośredniowiecznym rozplanowaniem miast i wsi na Śląsku oraz modelowaniem miast antycznych na przykładzie starożytnego miasta Nea Paphos na Cyprze.

Dr Kubicka studiowała wcześniej historię i archeologię na Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego oraz architekturę ze specjalizacją ochrona zabytków na Wydziale Architektury. Na pierwsze badania terenowe wyjechała jeszcze przed obroną pracy inżynierskiej – do Egiptu, a w kolejnych latach uczestniczyła w projektach badawczych na Cyprze, w Turcji, na Sycylii oraz w Peru, kontynuując tradycję Wrocławskiej szkoły konserwacji i badań zabytków architektury basenu Morza Śródziemnego.

***

Natomiast wśród laureatów w kategorii nauki ścisłe mamy dr. inż. Rafała Szablę. To adiunkt na Wydziale Chemicznym i lider zespołu badawczego finansowanego w ramach środków pozyskanych z Narodowego Centrum Nauki.

Ukończył studia magisterskie na Politechnice Wrocławskiej, na kierunku bioinformatyka (2012 rok). Doktorat w dziedzinie chemii biomolekularnej obronił w 2017 roku na Uniwersytecie Masaryka w Brnie (Czechy), a następnie pracował przez nieco ponad 2 lata jako adiunkt na Instytucie Fizyki PAN. W latach 2019-2021 był wykładowcą na Wydziale Chemii Uniwersytetu Edynburskiego.

W swoich badaniach koncentruje się na wpływie promieniowania UV na powstawanie cząsteczek organicznych na młodej Ziemi oraz na reakcjach chemicznych, które mogły prowadzić do syntezy i selekcji RNA i DNA z tzw. prebiotycznej zupy. W tym celu wykorzystuje metody chemii teoretycznej i kwantowej, a także od niedawna metody uczenia maszynowego. Swoją działalność naukową łączy z międzynarodową współpracą w Simons Collaboration on the Origins of Life, UK Centre for Astrobiology, a także Polskie Towarzystwo Astrobiologiczne.

***

Zwycięzców poszczególnych kategorii poznamy 20 października. Wybierze ich druga kapituła, tzw. społeczna (złożona nie tylko z ekspertów, ale też z różnych osobistości życia publicznego). Każdy z tej piątki zyska stypendia w wysokości 15 tys. zł. Pozostała dziesiątka dostanie nagrody finałowe w wysokości 5 tys. zł.

Fundacja Tygodnika „Polityka” od 2001 r. prowadzi program stypendialny skierowany do młodych naukowców „Zostańcie z nami!” – od 2011 r. pod nazwą Nagrody Naukowe. Poprzez akcję promowany jest wartościowy wzór kariery i osiągnięcia naukowe młodych ludzi nauki w Polsce. Poszukiwane są osoby, które w ciągu ostatnich dwóch lat dokonały przełomu w życiu zawodowym - może to być praca doktorska, habilitacyjna, książka, ważny artykuł naukowy, zakończenie badań albo ich rozpoczęcie, zbudowanie zespołu, objęcie istotnej funkcji w instytucji naukowej.

Spośród setek kandydatur co roku wyłanianych jest 15 finalistów w pięciu dziedzinach nauki: nauki humanistyczne, społeczne, ścisłe, o życiu i techniczne.

Przez 20 lat trwania akcji dzięki pomocy partnerów finansowych oraz czytelników „Polityki”, którzy wpłacali na program stypendialny 1 proc. podatku, fundacja wsparła 332 naukowców kwotą ponad 6 mln 600 tys. zł.

Warto dodać, że w poprzednich edycjach konkursu laureatami zostali inni naukowcy Politechniki Wrocławskiej:

• dr inż. Marcin Magdziarz z Wydziału Matematyki (obecnie profesor) – zwycięzca w 2009 roku,
• dr inż. Grzegorz Soboń (Wydział Elektroniki, obecnie profesor na Wydziale Elektroniki, Fotoniki i Mikrosystemów) – finalista w 2014 r., 
• dr inż. arch. Judyta Cichocka (Wydział Architektury) – zwyciężczyni w 2018 r. 
• dr inż. hab. Mariusz Ptak (Wydział Mechaniczny) – zwycięzca w 2019 r. 

arch, lucy