TWOJA PRZEGLĄDARKA JEST NIEAKTUALNA.
Wykryliśmy, że używasz nieaktualnej przeglądarki, przez co nasz serwis może dla Ciebie działać niepoprawnie. Zalecamy aktualizację lub przejście na inną przeglądarkę.
Poznaliśmy finalistów 25. edycji Nagród Naukowych tygodnika „Polityka”. Wśród piętnastu młodych badaczy wyróżnionych przez redakcję dwóch reprezentuje PWr: dr inż. Szymon Zelewski z Wydziału Podstawowych Problemów Techniki oraz dr hab. inż. Andrzej Żak, prof. uczelni z Wydziału Chemicznego.
Fundacja Tygodnika „Polityka” od 2001 r. prowadzi program stypendialny skierowany do młodych naukowców „Zostańcie z nami!”, a od 2011 r. funkcjonujący pod nazwą Nagrody Naukowe Polityki. Celem przedsięwzięcia jest promocja wartościowego modelu kariery naukowej i docenienie osiągnięć badaczy.
Co roku redakcja wybiera osoby, które w ostatnich latach zrealizowały ważny etap w swojej karierze: uzyskały stopień naukowy, opublikowały znaczącą pracę, zainicjowały lub zakończyły projekt badawczy, stworzyły zespół albo objęły kluczową funkcję w instytucji naukowej. Konkurs adresowany jest do badaczy do około 35. roku życia.
Spośród zgłoszonych kandydatur kapituła konkursu wskazuje 15 finalistów w pięciu obszarach: nauki humanistyczne, społeczne, ścisłe, o życiu i techniczne. W tej edycji pięciu laureatów otrzyma Nagrody Naukowe – stypendia w wysokości 15 tys. zł oraz udzielenie wywiadu dla tygodnika „Polityka”. Pozostałych dziesięciu finalistów zyska nagrody finałowe po 5 tys. zł. Zwycięzców poznamy 19 października podczas gali wręczenia nagród w redakcji „Polityki”.
W kategorii nauki ścisłe do finału zakwalifikowali się dwaj naukowcy z Politechniki Wrocławskiej: dr inż. Szymon Zelewski i dr hab. inż. Andrzej Żak, prof. uczelni.
Dr inż. Szymon Zelewski
W 2019 r. obronił doktorat w dziedzinie fizyki półprzewodników, obecnie pracuje w Katedrze Fizyki Doświadczalnej na Wydziale Podstawowych Problemów Techniki.
Jego badania skupiają się na zrozumieniu podstawowych procesów fizycznych, które determinują sprawność urządzeń takich jak diody elektroluminescencyjne (LED), ogniwa fotowoltaiczne czy czujniki optyczne. – Prowadzę prace na pograniczu fizyki ciała stałego, chemii materiałowej i inżynierii nanostruktur – wyjaśnia dr Szymon Zelewski. – Opracowuję oraz stosuję metody spektroskopii fototermicznej – techniki umożliwiającej detekcję niewielkich zmian absorpcji promieniowania w funkcji energii, temperatury i morfologii badanego materiału – dodaje.
Obecnie kieruje dwoma projektami finansowanymi przez Narodowe Centrum Nauki: Sonata 19 (dotyczy nieporządku energetycznego, istotnego w dalszym rozwoju cienkowarstwowych przyrządów optoelektronicznych nowej generacji), oraz Opus 27 (dotyczy badań transportu ciepła w nanomateriałach metodami bezkontaktowej, ultraszybkiej termometrii realizowanej za pomocą wiązek laserowych).
Dr Zelewski rozwija też własną grupę badawczą, skupioną na badaniach fototermicznych ciała stałego. Polegają one na bezkontaktowym badaniu efektów cieplnych wzbudzonych w materiałach za pomocą światła. W zależności od parametrów eksperymentu i użytych metod detekcji zmian temperatury, mogą one posłużyć do badania zarówno właściwości optycznych, jak i cieplnych nanostruktur o zastosowaniach związanych z konwersją energii.
Laboratorium naszego naukowca dysponuje unikalnymi w skali krajowej stanowiskami badawczymi, zbudowanymi m.in. dzięki ekspertyzie zdobytej podczas zagranicznych staży naukowych.
Dr Zelewski otrzymał Stypendium dla Wybitnych Młodych Naukowców MNiSW (2020) oraz stypendium Start Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2020). Przebywał na stażach naukowych na University of Cambridge (2021-2023) oraz University of Illinois Urbana-Champaign (2024) – w ramach stypendiów im. Bekkera Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej oraz Exchange Program to the US Fundacji Kościuszkowskiej.
Jest współautorem ponad 50 publikacji w wiodących czasopismach naukowych z dyscyplin fizyki i inżynierii materiałowej.
Dr hab. inż. Andrzej Żak, prof. uczelni
Związany z Politechniką Wrocławską od ponad dziesięciu lat. Doktorat obronił na Wydziale Mechanicznym w 2019 r., a od trzech lat pracuje w Instytucie Materiałów Zaawansowanych Wydziału Chemicznego.
Z dyscypliną inżynieria materiałowa jest związany od momentu jej wyodrębnienia w 2021 r. Przez całą swoją karierę skupia się na wykorzystaniu i rozwoju technik skaningowej (SEM) i transmisyjnej (TEM) mikroskopii elektronowej, ze szczególnym zainteresowaniem technikami in situ TEM. Bardzo ceni złożone eksperymenty obserwacyjne, które wymagają stworzenia niekonwencjonalnej konfiguracji eksperymentalnej wewnątrz mikroskopu elektronowego.
– Moją pasją naukową jest podglądanie tego, co niewidoczne, by rozwiązywać problemy, które wydawały się nierozwiązywalne – mówi prof. Andrzej Żak. – To pasja, która narodziła się na styku mechaniki i inżynierii materiałowej i która kazała mi wyjść poza standardowe metody badawcze.
Nasz naukowiec przebudował transmisyjny mikroskop elektronowy – urządzenie, w którego wnętrzu panuje wysoka próżnia, co czyni eksperymenty z cieczami czy światłem ekstremalnie trudnymi. Stworzył unikatowe w skali światowej „laboratorium w mikroskopie”, którego sercem jest jego autorski sposób wprowadzania światła do kolumny mikroskopu.
Zajmuje się też badaniami nad lekoopornymi patogenami. Jako pierwszy na świecie zobrazował mechanizm śmierci bakterii w ich naturalnym, uwodnionym środowisku podczas terapii fotodynamicznej (aPDT) – obiecującej metodzie alternatywnej dla antybiotyków.
Uznanie w środowisku międzynarodowym potwierdzają zaproszenia dla prof. Żaka do napisania prac przeglądowych dla czołowych czasopism naukowych, jak „Nano Letters” czy „ACS Nano”, gdzie opisał unikalne metody obrazowania żywych mikroorganizmów.
Dzięki grantom przyznanym przez MEiN oraz NCN buduje od podstaw prototypowy mikroskop LighTEM.
Rok akademicki 2024/2025 spędził na stażu naukowym w Massachusetts Institute of Technology (MIT) w Stanach Zjednoczonych, gdzie w ramach stypendium Fulbrighta realizował projekt łączący oddziaływanie materii ze światłem i elektronami.
Należy do Academii Iuvenum Politechniki Wrocławskiej, Polskiego Towarzystwa Mikroskopii, a także jest jednym z założycieli Komisji Inżynierii Materiałowej przy Wrocławskim Oddziale Polskiej Akademii Nauk.
W sumie w gronie finalistów lub laureatów mamy już ośmiu reprezentantów PWr. Główną nagrodę otrzymała jako pierwsza w 2018 r. dr Judyta Cichocka. Rok później laureatem został dr Mariusz Ptak. Ponadto w 2022 r. finalistką była dr Anna Miśniakiewicz, rok wcześniej dr Anna Kubicka oraz dr Rafał Szabla, a w 2014 r. Grzegorz Soboń
