Wizualizacja projektu Dominiki Bednarek

Dominika Bednarek i Adam Struski zajęli pierwsze miejsca we wrocławskim etapie Dorocznej Nagrody im. Zbyszka Zawistowskiego „Dyplom Roku” 2024. Jury przyznało także trzy równorzędne wyróżnienia.

Dominikę Bednarek doceniono za projekt „Dom Społeczności Śląskiej. Adaptacja terenów poprzemysłowych w Bytomiu”, która powstała pod opieką promotora dr. inż. arch. Marka Lambera, a Adama Struskiego za opracowanie „Centrum dydaktyczno-badawcze z częścią muzealną w Przemkowskim Parku Krajobrazowym (woj. dolnośląskie)” (promotorka: dr inż. arch. Grażyna Hryncewicz-Lamber).

Lokalny etap konkursu Doroczna Nagroda im. Zbyszka Zawistowskiego „Dyplom Roku” 2024 organizują wspólnie wrocławski oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich i Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej.

Zakwalifikowano do niego dziewięć projektów magisterskich, a ich autorzy prezentowali je przed jury w czwartkowe popołudnie w Muzeum Architektury.

Wszystkie projekty z wrocławskiego finału jury konkursu zdecydowało się też zgłosić do jego drugiego etapu – krajowego. Autorzy najlepszych zostaną zaproszeni na finał w Warszawie.

Dom Społeczności Śląskiej

Dominika Bednarek stworzyła koncepcję zagospodarowania terenu w bytomskiej dzielnicy Bobrek, gdzie do lat 90. funkcjonowała huta żelaza. Miejsce, którym się zajęła, jest zaniedbane i pełne wykopów, nasyp i hałd. Do tej pory miasto nie podjęło jeszcze działań zmierzających do rekultywacji tego terenu czy zmiany jego przeznaczenia.

Przygotowując założenia swojego projektu, absolwentka PWr kierowała się zapisami z Gminnego Programu Rewitalizacji Bytom 2020+. Wynika z nich, że konieczne są tam działania zwiększające kompetencje zawodowe mieszkańców oraz wprowadzenie funkcji rekreacyjnych i kulturowych.

Dlatego autorka pracy zaproponowała budowę Domu Społeczności Śląskiej – który stanowiłby centrum zapewniające mieszkańcom miejsce do spotkań, rozwoju i spędzania wolnego czasu.

Zaprojektowała dwukondygnacyjny obiekt z parkingiem podziemnym oraz pawilonem usługowym. W parterze głównej części budynku znalazłby się hol z częścią ekspozycyjną, dalej strefa warsztatowa w zachodnim skrzydle oraz sala widowiskowa w części wschodniej.

W zachodnim skrzydle umieściła także pomieszczenia biurowe, punkt poradnictwa zawodowego, miejsca zapewniające wsparcie psychologa i prawnika oraz świetlicę połączoną z zewnętrzną strefą rekreacji.

Z kolei w pawilonie usługowym funkcjonowałoby lokalne targowisko i kawiarnia, a na jego dachu działałby ogród społeczny, co stanowiłoby odwołanie do dawnych ogrodów między familiokami.

Autorka przewidziała także miejsce do projekcji kina letniego i organizacji innych wydarzeń kulturalnych, a całą wschodnią część działki przeznaczyła na aranżację założenia parkowego.

– Mój projekt nawiązuje do kontekstu miejsca – opowiadała autorka podczas prezentacji pracy. –Stanowi wyraz szacunku do otoczenia, ma z nim współgrać i uzupełniać urbanistykę osiedla – dlatego podążałam za proporcjami tradycyjnych familoków, postawiłam na spójność materiałów, a także detale i kolorystykę inspirowane śląskim folklorem.

Dominika Bednarek podkreślała też, że ważne było dla niej nawiązanie do dawnej funkcji tego ośrodka, „stanowiącej coś więcej niż miejsce pracy – to było centrum życia osiedla”. Dlatego postanowiła wyeksponować fundamenty huty, a także odwzorować charakterystyczny mur oporowy.

W projekcie postawiła także na ekologiczne rozwiązania, m.in. wykorzystanie betonu z recyklingu, cegły porozbiórkowej oraz drewno do konstrukcji i elewacji.

– Mój projekt to próba zwrócenia uwagi na degradację śląskiej architektury – tak bardzo ciekawej, wyjątkowej i wartej uwagi – mówiła. – Ale także ukazanie możliwej drogi rozwoju dla miejsc o trudnej historii takich jak huta, który uwiecznia jej skomplikowane losy, próbując jednocześnie zadbać o lepszą przyszłość tego miejsca.

Centrum podkreślające znaczenie mokradeł

Adam Struski zaproponował stworzenie miejsca, którego służyłoby turystom, badaczom i przyrodnikom, a jednocześnie kładło nacisk na odbudowę różnorodności flory i fauny na terenie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego.

– Centrum służyłoby budowaniu świadomości społecznej w kontekście ochrony środowiska i przeciwdziałaniu dalszemu procesowi osuszania mokradeł, który może negatywnie wpłynąć na całe ekosystemy – tłumaczył.

Na odwiedzających centrum w miejscowości Ostaszów czekałyby przestrzenie wystawowe, wycieczki terenowe, a także zajęcia w interaktywnych salach i laboratoriach.

– Istotne jest nie tylko obserwowanie, ale i bezpośrednie doświadczenie bagien, bo to ono stanowi kluczowy czynnik prowadzący do powstania świadomości przyczyn degradacji tych obszarów i zrozumienia konieczności ich ochrony – podkreślał Adam Struski.

Centrum miałoby stanowić początkowy punkt zwiedzania terenów Użytku Ekologicznego Przemkowskie Bagno i Rezerwatu Przyrody Stawy Przemkowskie.

Budynek swoją formą nawiązywałby do… ambon myśliwskich – ze względu na to, że pełnią istotną rolę w krajobrazie wokół projektowanej lokalizacji i służą obecnie badaczom. Obiekt miałby konstrukcję palową, podtrzymującą wyniesioną ponad teren platformę. Jego zewnętrzna okładzina zostałaby wykonana z drewnianych desek lub innych naturalnych materiałów, a sama kubatura zostałaby zwieńczona spadzistym dachem, który miałby nawiązywać do schronienia i umożliwiać obserwację migracji ptaków wodnych.

Autor zaproponował także zagłębienie kładki prowadzącej od centrum poniżej terenu, aby stworzyć przestrzeń dydaktyczną dla zwiedzających. Dzięki temu doświadczaliby różnych warstw gleby bagiennej, od skały macierzystej aż do poziomu roślinności.

Kształt samego budynku na planie koła nawiązywałby do cyklu wody. Obiekt miałby dziedziniec pośrodku. Budynek zostałby podzielony na kilka części, takich jak warsztatowa, muzealna (ciepła-ogrzewana i zimna-nieogrzewana), ogólnodostępna, techniczna, noclegowa i laboratoryjna. Ściany zewnętrzne obiektu miałyby nachylony kształt i zostałyby pokryte elewacją ze strzechy, co nawiązuje do lokalnych materiałów

Obiekt składałby się z dwóch głównych elementów bryłowych: kubatury stałej na stropie i elementach konstrukcyjnych oraz kubatury na platformie pływającej, która umożliwiałaby dostosowanie budynku do zmiany poziomu wody i nie zakłócałaby kierunku migracji wody.

Muzeum zimne, czyli nieogrzewane, byłoby niebiletowane. Skupiałoby się pokazywaniu (i badaniu) procesu osuszania się bagien. Na platformie umieszczonej na pływakach znalazłyby się wystawy prezentujące naturalny proces osuszania się ekosystemów bagiennych, eksponaty z zakresu klimatologii oraz wystawa poświęcona zagrożonym roślinom występującym w tej okolicy.

Ta część budynku dawałaby też dostęp na dach, gdzie można byłoby obserwować ptaki i teren.

Autor projektu zaprojektował także ścieżkę dającą odwiedzającym możliwość zobaczenia czterech typów mokradeł występujących w Polsce.

Centrum zachęcałoby również do spacerowania po bagnie, zapewniając miejsce do zmiany butów oraz oferując zewnętrzne wystawy o pochylonych formach, które nawiązywałyby do charakterystycznych cech i stabilności bagien.

Częścią centrum miałyby być również poletka badawcze.

Swój projekt Adam Struski konsultował z hydrologiem z Uniwersytetu Przyrodniczego, bazował także na opracowaniach naukowych dotyczących uwarunkowań hydrologicznych na terenie bagien Przemkowa.

Wyróżnienia

Jury konkursu zdecydowało także o przyznaniu trzech równorzędnych wyróżnień. Ich laureatami zostali:

Sebastian Kawalec, praca: Inferno XXI. Pawilon z plastiku (Wenecja, Włochy), promotorka: dr inż. arch. Ada Kwiatkowska;

Natalia Wojtaś, praca: Vanitas Museum – motyw przemijania w architekturze. Zagospodarowanie terenu Wzgórza Gajowego (Wrocław), promotor: dr inż. arch. Roman Rutkowski;

Wiktoria Zarębska, praca: Inter caelum et terram. Memoriał Wykluczonych (Miedzianka), promotorka: dr inż. arch. Ada Kwiatkowska.

Prace oceniali Piotr Zybura - prezes SARP O/Wrocław, przewodniczący komisji, Paweł Amałowicz i Anna Berbesz z Wydziału Architektury PWr oraz Marta Dąbrowska, Leszek Konarzewski-Plewa, Bartosz Kowal i Artur Toboła z KSK SARP O/Wrocław.

Co jest oceniane?

Głównym kryterium oceny w konkursie są wybitne wartości architektoniczne i urbanistyczne projektu oraz ich znaczenie w procesie przestrzennego kształtowania środowiska życia człowieka.

Elementy te oceniane są pod kątem wartości przestrzennych i plastycznych pracy, jej wartości ideowej, relacji i wpływu na kształtowanie otoczenia a także nowatorstwo i poziom techniczny prezentowanych rozwiązań.

Pod uwagę brane są także rozwiązania w zakresie zagadnień ekologicznych i energetycznych projektowanego obiektu. Więcej informacji na temat konkursu na stronie SARP.

lucy