Prof. Samuel Stranks z Uniwersytetu w Cambridge, specjalista w dziedzinie optoelektroniki został laureatem Europejskiej Nagrody Naukowej im. Stanisława Lema. Decyzję kapituły poznaliśmy podczas Święta Politechniki Wrocławskiej.

Wartą 100 tysięcy złotych Lem Prize przyznajemy młodym naukowcom (do 40. roku życia) studiującym lub prowadzącym badania w Unii Europejskiej oraz krajach stowarzyszonych. Międzynarodowa kapituła ocenia ich niedawne odkrycie lub znaczące osiągnięcie w szeroko rozumianych dziedzinach nauki i inżynierii, z silnymi elementami technologii, interdyscyplinarności, kreatywności i wizji.

W tym roku wpłynęło 26 wniosków konkursowych z czternastu różnych krajów, w tym trzy z Polski. W trakcie Święta Politechniki Wrocławskiej prof. Arkadiusz Wójs, rektor uczelni ogłosił , że w 2022 r. nagrodę otrzymał prof. Samuel Stranks z Wydziału Inżynierii Chemicznej i Biotechnologii Uniwersytetu w Cambridge.

W swojej pracy naukowej laureat zajmuje się optycznymi i elektronicznymi właściwościami nowych półprzewodników, w tym perowskitów halogenkowych, alotropów węglowych i półprzewodników organicznych opracowywanych z myślą o efektywnych pod względem kosztu zastosowaniach w elektronice.

Perowskity halogenkowe stworzyły nowe możliwości w dziedzinie łatwych do dostosowania do potrzeb użytkowych i wysokowydajnych półprzewodników, obiecujących z punktu widzenia produkcji niedrogich, efektywnych energetycznie ogniw słonecznych i urządzeń oświetleniowych. Aby jednak osiągnęły one oczekiwany potencjał nadal konieczne są badania, które poprawę ich wydajności i niezawodności. Prace prof. Samuela Stranksa umożliwiły zrozumienie tych procesów, co przekłada się na komercjalizację technologii.

– W ocenie kapituły sylwetka naukowa prof. Samuela Stranksa charakteryzuje się wybitnymi kompetencjami naukowymi, nowatorstwem, interdyscyplinarnością, a także istotnym wkładem w rozwiązywanie najpilniejszych wyzwań społecznych. Laureat łączy też bogate doświadczenie w zakresie współpracy międzynarodowej z aktywnym wsparciem początkujących naukowców – powiedział prof. Arkadiusz Wójs. 

Zespół prof. Stranksa opracował m.in. szereg technik obrazowania multimodalnego w celu uzyskania wiedzy na temat procesów utraty mocy i degradacji w perowskitach. Techniki te umożliwiły zbadanie opisanych procesów w bardzo małych (nano) skalach długości, ujawniając drobne zanieczyszczenia fazowe powodujące ich degradację. Prowadzone obecnie prace zmierzają do wyeliminowania tych niepożądanych zjawisk.

Prof. Samuel Stranks nagrodę odbierze podczas specjalnej uroczystości, która zostanie zorganizowana w przyszłym roku.

Europejska Nagroda Naukowa im. Stanisława Lema (Lem Prize) została ustanowiona dla upamiętnienia 100. urodzin wybitnego polskiego powieściopisarza fantastyki naukowej, który w 1981 r. otrzymał doktorat honoris causa Politechniki Wrocławskiej.

Co roku laureata wybiera kapituła, w skład której wchodzą wybitni naukowcy z zagranicy i Politechniki Wrocławskiej oraz Tomasz Lem, syn pisarza.

Fundatorami nagrody są: Bergman Engineering, TestArmy Group, Santader Universidades, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A., Fundacja PKO Banku Polskiego oraz PCC Rokita.

Pierwszym laureatem w 2021 r. został ekspert w inżynierii genetycznej prof. Randall J. Platt z ETH w Zürich.

Statuetka, która zostanie wręczona laureatowi, została wykonana przez prof. Przemysława Tyszkiewicza.

Prof. Samuel Stranks studia doktoranckie ukończył w 2012 r. jako stypendysta programu Rhodesa na Uniwersytecie Oksfordzkim oraz laureat konkursu na pracę dyplomową Instytutu Fizyki (Institute of Physics Roy Thesis Prize).

W latach 2012-2014 był młodszym stypendystą na Uniwersytecie Oksfordzkim i w Worcester College w Oksfordzie, w latach 2014-2016 przebywał na stypendium im. Marie Curie na Massachusetts Institute of Technology (MIT), a następnie – w 2017 r. – założył własny zespół badawczy na Uniwersytecie w Cambridge. Jest stypendystą Towarzystwa Królewskiego (stypendium Royal Society University Research Fellowship).

W 2016 r. otrzymał nagrodę IUPAP Young Scientist in Semiconductor Physics Prize, w kolejnym roku – Early Career Prize przyznawaną młodym naukowcom przez Europejskie Towarzystwo Fizyczne (European Physical Society), w 2018 roku – nagrodę im. Henry’ego Moseley’a oraz medal Instytutu Fizyki, w 2019 r. – nagrodę Marlow od Królewskiego Towarzystwa Chemicznego (Royal Society of Chemistry), w 2021 r. – nagrodę im. Stuarta Wenhama przyznawana przez Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników (IEEE – Institute of Electrical and Electronics Engineers), a w 2021 r. – nagrodę Leverhulme w dziedzinie fizyki oraz nagrodę EES Lectureship.

Prof. Stranks jest również stypendystą TED, wymienionym na liście MIT Technology Review jako jeden z 35 europejskich innowatorów poniżej 35. roku życia, a także współzałożycielem Swift Solar, firmy opracowującej lekkie perowskitowe panele fotowoltaiczne oraz Sustain/Ed, organizacji non-profit zajmującej się edukacją dzieci w wieku szkolnym w zakresie rozwiązań dotyczących zmian klimatu.

Jest także redaktorem naczelnym czasopisma AAAS Science Advances.