Praca dyplomowa absolwenta naszego Wydziału Architektury zdobyła nagrodę główną w ogólnopolskim konkursie Architektura Betonowa. Szymon Ciupiński zaprojektował zespół obiektów kultury w miejscu o niezwykłej historii – na weneckiej wyspie, która przez stulecia służyła jako lazaret, a później koszary.

Dyplom „Lazzaretto Vecchio - wyspa kina na Lagunie Weneckiej” doceniono w konkursie, który od ponad 20 lat organizują wspólnie Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej i Stowarzyszenie Producentów Cementu. Nagradzane są w nim prace o wysokich wartościach architektonicznych opartych na walorach estetycznych i konstrukcyjnych betonu.

Nowa przyszłość Wenecji?

Nasz absolwent swój projekt przygotował pod opieką promotora – dr. inż. arch. Marka Lambera z Katedry Architektury Użyteczności Publicznej, Podstaw Projektowania i Kształtowania Środowiska. Stworzył koncepcję całego zespołu obiektów związanych z kinematografią, wpisując je w istniejącą zabudowę wyspy Lazzaretto Vecchio będącej częścią Laguny Weneckiej.

To miejsce o niezwykłej historii, które od XV w. służyło jako strefa kwarantanny, gdy Europa zaczęła mierzyć się z dżumą. Powstał tam także jeden z pierwszych na świecie lazaretów leczących pacjentów z chorobami zakaźnymi. W kolejnych stuleciach wyspę wykorzystywano jako magazyn towarowy, a następnie koszary gwardii wojskowej i magazyny broni. W drugiej połowie XX w. mieściło się tam miejskie schronisko dla psów, zamknięte w 1995 r. Od tego czasu wyspa pozostaje niezagospodarowana i trwają dyskusje dotyczące możliwych kierunków jej rewitalizacji.

W swoim dyplomie Szymon Ciupiński proponuje, by wyspa stała się „przedłużeniem” terenów Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji, co nie tylko pozwoliłoby miastu na rozszerzenie oferty imprezy oraz oferty kulturalnej i edukacyjnej samego miasta, ale miałoby także znaczenie symboliczne.

- Od wielu lat coraz głośniejsze stają się postulaty konieczności przerwania prymatu wielkiego pieniądza i masowej turystyki w Wenecji, na rzecz wizji tego miasta jako światowej stolicy kultury, z festiwalami sztuki, filmu i architektury jako atraktorami mniej inwazyjnej formy turystyki – tłumaczy absolwent PWr. – Oznaczałoby to także zwiększenie znaczenia uniwersytetów i innych instytucji dydaktycznych działających w mieście. Moja propozycja zagospodarowania Lazzaretto Vecchio byłaby dużym krokiem w kierunku takiej przyszłości Wenecji.

Szkoła filmowa, muzeum…

Lazzaretto Vecchio znajduje się około 100 metrów od brzegu wyspy Lido, oddzielającej Lagunę Wenecką od Morza Adriatyckiego. Można się tam dostać przy pomocy mniejszych statków, a w przyszłości możliwa byłby także komunikacja weneckim tramwajem wodnym. Na wyspie zachowały się dawne magazyny towarów (a później broni i sprzętu wojskowego), budynek zarządcy i pozostałości klasztoru z centralnym wirydarzem, a także pozbawione zadaszenia mury innych obiektów, porastane obecnie roślinnością.

Przygotowując swój projekt, Ciupiński przyglądał się rozwiązaniom zastosowanym w Warszawskiej Szkole Filmowej, Szkole Filmowej im. Kieślowskiego, berlińskim Neues Museum i obiektach szwajcarskiego architekta Valerio Olgiati’ego, o którym mówi się, że jest twórcą „zawieszonym między modernizmem a postmodernizmem”. Zaproponował budowę nowej sali kinowej, Muzeum Kinematografii, Archiwum Nośników Filmowych, a przede wszystkim Weneckiej Szkoły Filmowej, za sprawą której wyspa Lazzaretto Vecchio żyłaby przez cały rok.

Główny budynek szkoły stanowiłby domknięcie wirydarza dawnego klasztoru i łączył średniowieczną zabudowę ze współczesnymi technikami budowlanymi. Studenci korzystaliby tam z sal dydaktycznych, mniejszych sal zajęciowych, laboratoriów komputerowych do obróbki materiałów filmowych oraz nagrywania i obrabiania dźwięku, a także sal wykładowo-projektowych. Na wyspie stanąłby także akademik  z 16 pokojami dla 32 lokatorów i czterema apartamentami dla gości z zewnątrz i wizytujących profesorów. Wejścia do nich prowadziłyby ze wspólnej galerii.

Jedyne takie kino

Najciekawszy jest z pewnością projekt kina planowanego na wyspie. Miałoby być wizytówką całego założenia i przestrzenią niejako łączącą lagunę z wyspą.

- Sala kinowa zostałaby wyniesiona ponad mury i umożliwiała podziwianie krajobrazu Wenecji przez widzów oczekujących na projekcję filmu, koncert, spotkanie autorskie czy wykład – opowiada autor projektu. – Pejzaż okolicy zastępowałby uciążliwe reklamy wyświetlane przed większością seansów w multiplexach. W momencie rozpoczęcia wydarzenia, potężne okiennice wykonane z kratownic obłożonych dwustronnie cienką warstwą płyt z betonu zbrojonego zostałyby szczelnie zamknięte, zapewniając odpowiednie warunki prezentacyjne wewnątrz sali.

Seanse można by tam oglądać wewnątrz budynku i na tylnej ścianie – od strony laguny. Efekt taki zapewniałby szereg projektorów nakładających się pod kątem i schowanych w grubości ściany. – Takie systemy są już stosowane podczas wyświetlania skomplikowanych wizualizacji na stadionowych koncertach takich artystów jak Roger Waters, U2 czy Metallica – dodaje Ciupiński.

Kina zostałoby też połączone przeszklonym przejściem z budynkiem Archiwum Nośników Filmowych, co pozwalałoby na bezpieczny transport zabytkowych kopii filmów i ich odtworzenie w ramach pokazów specjalnych.

W kompleksie znalazłaby się także biblioteka z przestrzeniami do nauki i spotkań oraz układem półek umiejscowionych wzdłuż traktów komunikacyjnych. Autor zaplanował również salę produkcji filmowej, restaurację mogącą pomieścić 150 osób (na co dzień pełniłaby funkcję stołówki, a w czasie wydarzeń filmowych – klubu festiwalowego), Muzeum Kinematografii i część produkcyjną szkoły filmowej z salami aktorskimi, magazynami sprzętu oraz studiami fotograficznymi i filmowymi.

Z kolei w miejscu dawnej wieży prochowej stanąłby Monument o piramidalnym kształcie. Złożono by tam szczątki ofiar XV-wiecznej dżumy, ekshumowane podczas współczesnych prac archeologicznych.

Ciupiński zaplanował wykorzystanie barwionego betonu zbrojonego, który kolorystyką odpowiadałby barwom dotychczasowej architektury wyspy. – Zapewniałby „szczerość” konstrukcji, będąc głównym materiałem widocznym na zewnątrz i w środku budynków. Jednocześnie w odpowiedni sposób wyróżniałby się względem cegły użytej w starych zabudowaniach, ale byłby formowany tak, by stanowić translację skali i formy budynków obecnie występujących na wyspie – tłumaczy autor projektu.

Szymon Ciupiński jest tegorocznym absolwentem studiów magisterskich na Wydziale Architektury PWr – i do tego najlepszym. Takie miano zyskał w ogólnouczelnianym konkursie na najbardziej wyróżniających się absolwentów poszczególnych wydziałów. Studiował także na Wydziale Architektury Politecnico di Milano.

Lucyna Róg