Dziewięciu osobom z naszej uczelni przyznano finansowanie w ramach 28. edycji programu Opus. Łącznie od Narodowego Centrum Nauki otrzymali oni 18 mln zł. Dodatkowo PWr jest partnerem w czterech kolejnych projektach.

Opus to konkurs o szerokiej formule, w którym o finansowanie projektów badawczych z zakresu badań podstawowych mogą się ubiegać badacze na każdym etapie kariery naukowej, niezależnie od wieku i poziomu doświadczenia.

Dzięki otrzymanemu grantowi mogą zbudować duże zespoły badawcze, realizować projekty wykorzystujące wielkie międzynarodowe urządzenia badawcze, a także podjąć współpracę z partnerami zagranicznymi. 

Na liście rankingowej 28. edycji programu Opus znalazły się 234 projekty z łącznym wsparciem ponad 448 mln zł. W tym gronie jest dziewięć projektów z Politechniki Wrocławskiej, którym NCN przyznał finansowanie w łącznie kwocie 18 mln zł.

Dodatkowo nasi naukowcy są częścią kolejnych czterech projektów jako ich konsorcjanci.

Laureaci i laureatki programu Opus 28 z Politechniki Wrocławskiej

Dr hab. inż. Sławomir Pietrowicz, prof. uczelni (Wydział Mechaniczno-Energetyczny)

„Badania dynamiki powstawania i ewolucji filmu cieczowego w dwufazowych przepływach w rurkach kapilarnych przy wykorzystaniu konfokalnych chromatycznych czujników przemieszczenia wraz z metody PIV”. Kwota dofinansowania: 3 600 220 zł.

Głównym celem są badania zjawiska zachodzącego w cienkiej warstwie cieczy (tzw. filmie cieczy) w pulsacyjnych rurkach cieplnych – nowoczesnych, pasywnych systemach chłodzenia, wykorzystywanych m.in. w technologiach kosmicznych. – Choć warstwa ta ma mikrometrową grubość, jej geometria i stabilność decydują o efektywności transportu ciepła – wyjaśnia naukowiec z W9. – Nasze badania koncentrują się na zrozumieniu, jak dynamiczne warunki przepływu wpływają na grubość filmu i powstawanie zawirowań za pęcherzami pary.

Eksperymenty będą prowadzone z użyciem konfokalnych chromatycznych czujników przemieszczenia i trójwymiarowych metod PIV (Akcelerometria Obrazu Cząstek, z ang. Particle image velocimetry, ), które pozwalają na precyzyjne obrazowanie przepływu cieczy w tych obszarach. Równolegle realizowane są zaawansowane symulacje numeryczne w OpenFOAM, mające na celu udoskonalenie modeli opisujących przepływ dwufazowy, w szczególności warstwy cieczy.

– Nasz projekt to przykład, jak z pozoru niewielki szczegół – cienka warstwa cieczy – może odegrać kluczową rolę w przyszłości technologii, zarówno na Ziemi, jak i w kosmosie – opisuje prof. Pietrowicz. – Dzięki połączeniu nowoczesnych metod eksperymentalnych, zaawansowanego modelowania komputerowego i ścisłej współpracy międzynarodowej, badania zespołu, mogą wpłynąć na projektowanie nowych generacji urządzeń chłodzących.

Badania prof. Pietrowicza mają znaczenie nie tylko naukowe, ale i praktyczne – ich wyniki mogą znaleźć zastosowanie w „klasycznym” chłodzeniu elektroniki, a także w systemach satelitarnych i sondach kosmicznych. Realizować je będzie  interdyscyplinarny zespół z Politechniki Wrocławskiej, przy udziale zespołów z Japonii oraz Włoch. Cały projekt wpisuje się w międzynarodowe działania Europejskiej Agencji Kosmicznej na rzecz rozwoju nowoczesnych technologii wymiany ciepła.

Prof. Jarosław Myśliwiec (Wydział Chemiczny)

„Eksploracja potencjału nowej ferroelektrycznej fazy nematycznej typu twist-bend i ciekłokrystalicznych barwników luminescencyjnych do zastosowań w laserowaniu i optyce nieliniowej”. Kwota dofinansowania: 2 867 760 zł.

Ciekłe kryształy (LC) należą do klasy materii miękkiej, która łączy w sobie właściwości typowe dla kryształów i cieczy. Połączenie płynności i dalekosiężnego porządku orientacyjnego umożliwia łatwe dostrojenie ich właściwości pod wpływem pól optycznych, magnetycznych i elektrycznych.

– Oryginalną koncepcję lasera ciekłokrystalicznego przedstawili Goldberg i Schnur w 1973 r., ale pierwszej eksperymentalnej demonstracji dokonali 25 lat później Kopp – tłumacz prof. Jarosław Myśliwiec. – Od tego czasu wiele badań dotyczyło wykorzystania LC w zjawiskach wzmacniania światła. Nematyczne ciekłe kryształy (NLC), znane ze swojej prostej orientacji cząsteczek oraz powszechnego zastosowania w optoelektronice, pozostają niezmienione od ponad wieku.

W 2017 roku potwierdzono unikalną fazę polarną, ferroelektrycznego nematyka (NF). W 2024 roku zaprezentowano rewolucyjne spontaniczne złamanie symetrii lustrzanej w ferroelektrycznych skrętnych strukturach chiralnych nematycznych (tzw. faza NTBF). NLC są szeroko stosowane jako optycznie aktywne matryce dla luminescencyjnych barwników, w celu modulacji właściwości emisji przez zewnętrzne pole elektryczne. – Niemniej jednak, badania nowo odkrytej fazy NTBF nie były dotychczas prowadzone – komentuje naukowiec z W3, który swój projekt zrealizuje we współpracy z Wojskową Akademią Techniczną. 

– Głównym naszym zadaniem jest charakterystyka faz nematycznych (począwszy od klasycznej fazy nematycznej i jej chiralnego, helikoidalnego odpowiednika, poprzez fazę apolarną, skręconą fazę nematyczną (NTB), do polarnych faz nematycznych NTBF) oraz całkowicie nowych ciekłokrystalicznych emiterów fluorescencyjnych (LCFE) wykazujących generację światła – mówi prof. Myśliwiec. – Przetestujemy hipotezę, czy i w jakim stopniu możliwe jest uzyskanie nowych materiałów hybrydowych (w postaci cienkich warstw, komórek ciekłokrystalicznych) wykazujących bardzo dobre nieliniowe właściwości optyczne drugiego i trzeciego rzędu, porównywalne z materiałami nieorganicznymi, jednocześnie pozwalających na generację światła laserowego.

Zakres zastosowań, w których można wykorzystać materiały fotoaktywne w postaci cząsteczek lub komórek LC wykonanych z LCFE, obejmuje technologię li-fi, organiczne urządzenia emitujące światło (OLED), czy technologię wyświetlaczy.

Prof. Katarzyna Matczyszyn (Wydział Chemiczny)

„Wytwarzanie oraz multimodalne obrazowanie hybrydowych liotropowych struktur ciekłokrystalicznych takich jak mielina z wykorzystaniem nanostruktur”. Kwota dofinansowania: 2 611 300 zł.

– Wiele naturalnie występujących liotropowych ciekłych kryształów (LLC), takich jak błony komórkowe, mielina czy kolagen, odgrywa kluczową rolę w procesach biologicznych – wyjaśnia prof. Katarzyna Matczyszyn. – Ze względu na ich znaczenie zdecydowaliśmy się prowadzić badania nad powstawaniem, stabilnością i integralnością takich struktur.

Obecne metody ich obrazowania są ograniczone, co motywuje naukowców do poszukiwania nowych, skuteczniejszych markerów. Projekt z PWr koncentruje się na badaniach fosfolipidów, podstawowych składników mieliny, której uszkodzenia prowadzą m.in. do stwardnienia rozsianego. – Tradycyjne techniki neuroobrazowania (MRI, DTI, PET) są kosztowne i efektywne dopiero przy znacznej degradacji mieliny – opowiada prof. Matczyszyn. – Naszym celem jest opracowanie alternatywnych metod obrazowania – m.in. jedno- i wielofotonowego – jako potencjalnych narzędzi prognostycznych dysfunkcji poznawczych.

Zespół z W3 planuje wykorzystać zdolność fosfolipidów do samoorganizacji w fazy LLC oraz swoje doświadczenie w tworzeniu hybrydowych materiałów ciekłokrystalicznych, i w efekcie uporządkować nanocząstki w strukturach przypominających mielinę.

– Jednym rodzajów nanostruktur będą nanokropki węglowe. Dzięki swoim luminescencyjnym właściwościom i małym rozmiarom pozwalają one np. na precyzyjne obrazowanie – opisuje prof. Katarzyna Matczyszyn. – Oprócz tego planujemy użycie nanocząstek metali – plazmonicznych i magnetycznych, które umożliwią manipulację strukturami mielinowymi za pomocą pola magnetycznego.

Zaproponowane przez zespół z PWr podejście może doprowadzić do opracowania nowych materiałów fotonicznych opartych na LLC.

Dr inż. Renata Grzywa (Wydział Chemiczny)

„Proteaza wirusa kleszczowego zapalenia mózgu jako cel molekularny dla nowych inhibitorów i sond molekularnych”. Kwota dofinansowania: 2 456 820 zł.

Wirus kleszczowego zapalenia mózgu (TBEV) to jeden z najgroźniejszych dla człowieka patogenów przenoszonych przez kleszcze. Zakażenie może prowadzić do ciężkich powikłań neurologicznych, a nawet śmierci. – Mimo że wirus został zidentyfikowany już w latach 30. XX wieku, wiele aspektów jego biologii pozostaje niepoznanych, a skuteczna terapia przeciwwirusowa nadal nie istnieje – opisuje dr Renata Grzywa.

W obliczu rosnącej liczby przypadków i rozprzestrzeniania się TBEV w nowych regionach, potrzeba opracowania nowych strategii terapeutycznych staje się coraz pilniejsza. – Dlatego w ramach projektu chcemy szczegółowo rozpoznać jednego z kluczowych enzymów wirusa – proteazę NS3, która odpowiada za dojrzewanie białek wirusowych i umożliwia namnażanie wirusa w komórkach gospodarza – mówi dr Grzywa. – Skupimy się na scharakteryzowaniu aktywności i specyficzności substratowej tej proteazy oraz zaprojektowaniu cząsteczek zdolnych do jej selektywnego hamowania. Opracujemy także niskocząsteczkowe sondy molekularne, które pozwolą śledzić aktywność enzymu w zakażonych komórkach.

Projekt ma charakter interdyscyplinarny i łączy nowoczesne metody biologii molekularnej, biochemii, chemii medycznej oraz wirusologii. Prowadzony będzie we współpracy trzech ośrodków naukowych: Politechniki Wrocławskiej (lider konsorcjum), Uniwersytetu Gdańskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Połączenie wiedzy i doświadczeń tych zespołów pozwoli nie tylko na pogłębienie wiedzy o biologii TBEV, ale również na identyfikację cząsteczek o potencjale terapeutycznym.

– Ostatecznym celem jest stworzenie podstaw do opracowania nowych leków przeciwwirusowych przeciwko TBEV i pokrewnym wirusom z rodziny Flaviviridae, takich jak wirus Zika czy Zachodniego Nilu – dodaje dr Renata Grzywa.

Dr hab. inż. Rafał Kowalczyk, prof. uczelni (Wydział Chemiczny)

„Słabe wiązania, precyzyjna kontrola: Dynamiczne interakcje w selektywnej funkcjonalizacji C-H”. Kwota dofinansowania: 2 064 423 zł.

Tradycyjne metody aktywacji odległych wiązań C-H w syntezie organicznej są niewydajne i generują odpady, gdyż wymagają kowalencyjnych grup kierujących, co wiąże się z dodatkowymi etapami syntezy. Problem ten stanowi istotne wyzwanie ze względu na minimalne różnice strukturalne między tymi wiązaniami. 

–  Nasz projekt ma na celu zrewolucjonizowanie syntezy organicznej poprzez wprowadzenie nowatorskiego podejścia do selektywnej aktywacji i modyfikacji odległych wiązań C-H – mówi prof. Rafał Kowalczyk. –  Badania opierają się na wykorzystaniu dynamicznych, odwracalnych oddziaływań niekowalencyjnych (np. wiązania wodorowe) jako tymczasowy, niezwykle skuteczny element kierujący reakcjami chemicznymi.

Innowacyjność pomysłu naukowców z Wydziału Chemicznego polega na opracowaniu nowych systemów katalitycznych, które łączą przejściowe grupy kierujące z jednostkami tworzącymi wiązania wodorowe, zwiększając efektywność wiązania substratów i precyzyjne sterowanie reakcją. Ich projekt zakłada systematyczną optymalizację warunków reakcji oraz badania mechanistyczne z wykorzystaniem zaawansowanych technik spektroskopowych i obliczeniowych.

– Oczekujemy, że nasz pomysł dostarczy nowych narzędzi katalitycznych i metodologii, które uproszczą syntezę złożonych cząsteczek organicznych (np. leków, produktów naturalnych), czyniąc te procesy bardziej efektywnymi, precyzyjnymi i przyjaznymi dla środowiska – opowiada prof. Kowalczyk. – Pogłębi to wiedzę o roli oddziaływań niekowalencyjnych w projektowaniu cząsteczek, dając podstawy do dalszych innowacji.

Opracowane metody znajdą zastosowanie w syntezie biologicznie aktywnych związków oraz w modyfikacji szkieletów organicznych dla nowoczesnych technologii (np. generowanie światła spolaryzowanego kołowo, indukowanie chiralności w materiałach spin- selektywnych). Projekt reprezentuje zmianę paradygmatu w aktywacji wiązań C-H, oferując zrównoważoną alternatywę dla tradycyjnych metod i otwierając nowe możliwości w medycynie i naukach o materiałach.

Dr hab. inż. Katarzyna Smolińska-Kempisty, prof. uczelni (Wydział Chemiczny)

„Molekularnie wdrukowywane membrany w procesie oczyszczania wody z krótkołańcuchowych PFAS”. Kwota dofinansowania: 1 572 214 zł. 

Substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS) za względu na swoje unikalne właściwości są intensywnie stosowane na skalę przemysłową w szerokiej gamie produktów. Mowa tu o papierowych opakowaniach żywności, kremach i kosmetykach, tekstyliach meblowych i odzieżowych, piankach gaśniczych, nieprzywierających powłokach metalowych, farbach i fotografii, chromowaniu, pestycydach, produktach farmaceutycznych itp.

– Tak powszechne stosowanie PFAS zaczęło budzić poważne obawy na świecie z powodu odkrycia, że ​​oprócz fenomenalnych właściwości funkcjonalnych, substancje te podejrzewano również o bardzo toksyczne działanie – mówi prof. Katarzyna Smolińska-Kempisty.

Związki te wykazują również mobilność środowiskową, bioakumulację i trwałość środowiskową. – Chemikalia te wykryto praktycznie wszędzie: w wodach powierzchniowych i gruntowych, w glebie, a nawet we krwi ludzkiej. To spowodowało globalną reakcję, której celem było zwiększenie świadomość zagrożeń związanych z PFAS, a związki te zostały określone „wiecznymi chemikaliami” – tłumaczy badaczka z W3.

Rozprzestrzeniające się na całym świecie kontrowersje wokół PFAS, doprowadziły do rozpoczęcia również prac nad ich usuwaniem z wody i gleby, a zrównoważone technologie eliminacji PFAS stały się szczególnie cenne i potrzebne.

– Dlatego w naszym projekcie zajmiemy się stworzeniem filtru membranowego z nadrukiem molekularnym, MIM, z warstwą specyficzną dla PFAS – opowiada prof. Katarzyna Smolińska-Kempisty. – W ten sposób będzie możliwe usunięcie tych szkodliwych chemikaliów w procesie, który wymaga znacznie mniej energii niż odwrócona osmoza. To szczególnie ważne z punktu widzenia uzdatniania wody czy produkcji wody ultraczystej do zastosowań np. w medycynie.

Zespół badawczy prof. Katarzyny Smolińskiej-Kempisty wspierać będą naukowcy z W3: dr hab. inż. Joanna Wolska prof. uczelni oraz dr hab. inż. Piotr Cyganowski, prof. uczelni, a także dr inż. Joanna Kuc z Politechniki Krakowskiej oraz dr Todd Cowen z University of Verona.

Dr inż. Adrian Chajec (Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego)

„Zrozumienie właściwości nowej generacji przyjaznego środowisku betonu przewodzącego prąd na bazie nanostruktur węglowych: krok ku budownictwu przyszłości (Carbon4Future)”. Kwota dofinansowania: 1 391 036 zł.

–  Na pomysł tego projektu wpadłem podczas Kuźni Młodych Talentów, wydarzenia organizowanego przez Akademię Młodych Uczonych Polskiej Akademii Nauk – mówi dr Adrian Chajec. – Moją uwagę przyciągnęła metoda wytwarzania nanostruktur węglowych, które mają zdolność do przewodzenia prądu elektrycznego, a można je wytworzyć właściwie na dowolnych materiałach.

Naukowiec z W2 przeprowadził potem wiele rozmów z mgr inż. Izabelą Walendzik, doktorantką z Wydziału Chemicznego, co uświadomiło mu, że tą technologię można wykorzystać do stworzenia zupełnie nowego, nieznanego dotychczas dodatku do betonu, który rozwiąże większość problemów badawczych z dynamicznie rozwijanym ostatnio betonem przewodzącym prąd. 

– Beton z natury jest dobrym izolatorem prądu – wyjaśnia dr Chajec. – Chcemy więc opracować metodę wytwarzania nanostruktur nanowęglowych na odpadach mineralnych, pokopalnianych takich jak mączki skalne, a następnie zmodyfikować matrycę cementową w taki sposób, aby zapewnić jej przewodność elektryczną. To zmieni naturę betonu z izolatora w przewodnik prądu elektrycznego.

Rozwiązanie pozwoli stworzyć naukowe podwaliny magazynowania energii elektrycznej w betonie czy bezprzewodowego ładowania pojazdów parkowanych na płytach betonowych. – Wierzymy, że to rozwiązanie pchnie technologię betonu przewodzącego na kolejny poziom poznania – dodaje naukowiec z W2.

W ramach projektu wykonana zostanie także analiza środowiskowa. Tutaj celem będzie sprawdzenie, jak proponowane rozwiązanie wpłynie na emisyjność i cykl życia nowego typu betonu przewodzącego prąd. – Dodatkowo zdecydowałem się też na wykonanie analizy społecznej. Przeprowadzimy badania, które mają dać odpowiedź na pytanie czy ludzie będą w stanie zaakceptować fakt, że otaczające ich ściany betonowe będą magazynowały i przewodziły prąd elektryczny – tłumaczy dr Adrian Chajec. – Dowiemy się tego za nieco ponad cztery lata.

Dr hab. inż. Maciej Zięba, prof. uczelni (Wydział Informatyki i Telekomunikacji)

„Metody probabilistyczne do generowania wiarygodnych, stabilnych i zróżnicowanych wyjaśnień kontrfaktycznych”. Kwota dofinansowania: 962 800 zł.

Sztuczna inteligencja (AI) w coraz większym stopniu wpływa na nasze życie, od rekomendacji produktów po wsparcie diagnostyki medycznej. Jednak wiele systemów AI działa jak „czarne skrzynki” (ang. black box ), przez co ich decyzje są trudne do zrozumienia. – Gdy system odmawia przyznania pożyczki, wnioskodawca często nie wie, dlaczego spotkał się z odmową ani co mógłby zmienić, by zwiększyć swoje szanse – tłumaczy prof. Maciej Zięba. – Taki brak przejrzystości podważa zaufanie do AI.

Wyjaśnienia kontrfaktyczne oferują scenariusze „co by było, gdyby”, pokazując, co należy zmienić w danych, by osiągnąć pożądany wynik. Przykładowo, system może wskazać, że zwiększenie dochodów lub redukcja zadłużenia pomogłyby w uzyskaniu pożyczki. Takie wyjaśnienia muszą spełniać trzy warunki: być realistyczne, stabilne przy drobnych zmianach danych oraz oferować różne alternatywne rozwiązania.

Projekt badawczy prof. Macieja Zięby ma na celu poprawę jakości wyjaśnień kontrfaktycznych poprzez wykorzystanie metod probabilistycznych do uwzględnienia trzech istotnych aspektów: wiarygodności, stabilności i różnorodności. – Modele probabilistyczne, analizując niepewność i zmienność danych, umożliwiają tworzenie realistycznych i praktycznych sugestii  – mówi naukowiec z W4. – Przykładowo, zamiast sugerować nieosiągalny wzrost dochodów, wskazują one realne modyfikacje oparte na rzeczywistych danych.

Zadaniem naszych naukowców będzie opracowanie zaawansowanych technik, które będą generować wyjaśnienia kontrfaktyczne uwzględniające te trzy kluczowe aspekty. Stworzone metody znajdą zastosowanie w wielu dziedzinach, od służby zdrowia po finanse, dostarczając praktyczne narzędzia do budowy bardziej przejrzystych systemów AI.

– Naszym celem jest zwiększenie zaufania do AI przez sprawienie, że jej decyzje będą bardziej zrozumiałe i praktyczne dla użytkowników lub redukcja zadłużenia pomogłyby w uzyskaniu pożyczki - tłumaczy prof. Maciej Zięba. – Takie wyjaśnienia muszą spełniać trzy warunki: być realistyczne, stabilne przy drobnych zmianach danych oraz oferować różne alternatywne rozwiązania.

Dr hab. Robert Zaleśny, prof. uczelni (Wydział Chemiczny)

„Nieliniowe właściwości optyczne cząsteczek - nowe aspekty”. Kwota dofinansowania: 460 165 zł.

Struktura powierzchni, w tym orientacja cząsteczek, ma kluczowe znaczenie dla szerokiej palety właściwości fizycznych i procesów chemicznych. Jedną z najnowocześniejszych technik eksperymentalnych służących do charakterystyki cząsteczek na granicy faz (np. faza gazowa-faza ciekła) jest wibracyjna spektroskopia generacji częstości sumarycznej (ang. vibrational sum frequency generation (vSFG)).

– vSFG to nieliniowa optyczna technika spektroskopowa, która bada drgania cząsteczek znajdujących się na granicy faz – mówi prof. Robert Zaleśny. – W eksperymencie generowana jest wiązka promieniowania w wyniku oddziaływania dwóch wejściowych wiązek laserowych: pierwszej z zakresu IR o przestrajalnej długości fali promieniowania odpowiadającej różnicom energii pomiędzy stanami oscylacyjnymi i drugiej z zakresu widzialnego, poza rezonansem, ale wzmacniającej sygnał poprzez nieliniową odpowiedź.

Technikę vSFG można postrzegać jako komplementarną do popularnych spektroskopii IR i Ramana, ale w przeciwieństwie do nich, vSFG wykorzystuje nieliniowy proces optyczny drugiego rzędu, ma wysoką rozdzielczość przestrzenną i mierzy sygnał pochodzący tylko z powierzchni (a nie z głębi izotropowego ośrodka). – Technika vSFG jest używana do badania szerokiej palety funkcjonalizowanych powierzchni / granic faz ośrodków, w tym polimerów, surfaktantów, cieczy jonowych, nanocząstek, membran lipidowych czy elektrod – opowiada naukowiec z W3.

Symulacje widm vSFG mogą być oparte na mechanice kwantowej i mogą być wykonywane w sposób całkowicie nieempiryczny, zapewniając głębszy wgląd w naturę uzyskiwanych doświadczalnie widm vSFG - można bezpośrednio powiązać symulowane pasma z konkretnymi motywami strukturalnymi na poziomie molekularnym. Z tego powodu przez wiele lat następowało pogłębienie synergii pomiędzy eksperymentem i teorią.

– Pomimo wielu sukcesów, komputerowe symulacje vSFG mają jedno wspólne ograniczenie: efekty anharmoniczne są opisywane w sposób niesystematyczny (pola siłowe w dynamice molekularnej) lub wykorzystują model oscylatora harmonicznego do opisu mikroskopowej odpowiedzi vSFG - opisuje prof. Zaleśny. – Nasz projekt reprezentuje obszar spektroskopii obliczeniowej i jego celem jest opracowanie nowego teoretycznego modelu zjawiska vSFG, który znacząco poprawi dokładność symulacji widm vSFG poprzez uwzględnienie efektów anharmonicznych.

Projekty, w których nasza uczelnia jest konsorcjantem

1. „Identyfikacja nowej funkcji receptora histaminowego H3 w analgezji i hiperalgezji wywołanej opioidami: badania w kierunku innowacyjnych terapii bólu przewlekłego” jest projektem Instytutu Farmakologii im. Jerzego Maja Polskiej Akademii Nauk. Partnerem jest Wydział Chemiczny Politechniki Wrocławskiej, pracami zespołu kieruje dr Natalia Małek-Chudzik. Łączny grant na te badania to 3 633 560, z czego dofinansowanie dla PWr wyniosło 610 000 zł.

2. „Zbadanie mechanizmu zwiększonego dostarczania liposomów do nowotworów i jego zastosowanie w podwójnie celowanej immunoterapii” to projekt Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego Polskiej Akademii Nauk, który będzie prowadzony przy wsparciu Politechniki Wrocławskiej. Ze strony naszej uczelni koordynować go będzie dr hab. inż. Magdalena Przybyło, prof. uczelni z Wydziału Podstawowych Problemów Techniki. Łączna kwota dofinansowania to 3 451 640 zł, z czego na PWr trafi 1 123 200 zł.

W projekcie zbadany zostanie mechanizm ulepszonego dostarczania liposomów do guzów i jego zastosowania w podwójnie celowanej immunoterapii w celu przeprogramowania mikrośrodowiska guza (TME) i wzmocnienia odporności przeciwnowotworowej. – Nowe badania podkreślają potencjał przeprogramowania TAM w stan prozapalny w celu przywrócenia zdolności układu odpornościowego do namierzania i eliminowania komórek nowotworowych – mówi prof. Magdalena Przybyło. – Podwójna aktywacja receptora typu Toll 7 (TLR7) i CD40 okazała się obiecująca w tym względzie, ponieważ agonisty TLR7 stymulują makrofagi i komórki dendrytyczne do produkcji prozapalnych cytokin, zmieniając TAM ze stanu immunosupresyjnego na stan zapalny. W projekcie opracujemy zaawansowane formulacje liposomowe do wydajnego dostarczania agonistów TLR7 i CD40 do mikrośrodowiska guza – dodaje badaczka z W11.

3. „Sygnatury pierwiastkowe w otolitach kopalnych i dzisiejszych: świadectwa funkcjonalności białek biomineralizacyjnych i przemian diagenetycznych” to projekt Instytutu Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN, we współpracy z Instytutem Fizyki PAN oraz Wydziałem Chemicznym PWr. Całkowite dofinansowanie przyznane przez NCN to 2 742 425 zł, w tym środki dla naszej uczelni to 1 250 254  zł. Ze strony Politechniki Wrocławskiej osobą odpowiedzialną za projekt jest prof. Piotr Dobryszycki (Wydział Chemiczny). 

– Odczuwanie grawitacji u kręgowców zapewniają biominerały ucha wewnętrznego. U ryb nazywane są otolitami, a u ludzi - otokoniami. W otolitach zbudowanych z węglanu wapnia obecne są m.in. białka o unikalnym składzie aminokwasowym – opisuje naukowiec z W3, pracujący w Laboratorium Biochemii, Biologii Molekularnej i Biotechnologii.

Celem projektu jest zbadanie ich roli w tworzeniu kryształów węglanu wapnia, ale też we włączaniu pierwiastków śladowych w strukturę otolitów, stanowiących „archiwum” zmian fizykochemicznych w środowisku pod kątem tworzenia form krystalicznych i faz amorficznych w roztworach i ciekłych kondensatach. Otolity są modelem do badań procesów diagenetycznych, tj. procesów zmieniających pierwotne cechy struktury i skład geochemiczny biominerałów.

– Przeprowadzimy eksperymenty z wykorzystaniem zarówno otolitów dzisiejszych, jak i wyjątkowo dobrze zachowanych – kopalnych sprzed kilku milionów lat –  dodaje prof. Dobryszycki.

4. „Geometria a przenikalność elektryczna: badanie dynamiki przejść fazowych pierwszego rodzaju w przełączalnych dielektrykach” to projekt Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Partnerem jest nasza uczelnia, a pracami ze strony Politechniki Wrocławskiej kieruje dr hab. inż. Adam Sieradzki, prof. uczelni z Wydziału Podstawowych Problemów Techniki.

Łączna kwota dofinansowania ze strony NCN to 1 927 356. Z czego ponad 900 000 trafi na PWr. – Zajmiemy się badaniami nad wpływem zmian geometrycznych próbki na zmiany wartości przenikalności dielektrycznej w pobliżu przejścia fazowego pierwszego rodzaju indukowanego temperaturą – wyjaśnia prof. Adam Sieradzki.

Wykonane zostaną anizotropowe pomiary dylatometryczne w szerokim zakresie temperatur, umożliwiające precyzyjne wyznaczenie skoku rozszerzalności materiału towarzyszącego przejściu fazowemu. Uzyskane dane posłużą do analizy wpływu zmian objętościowych i geometrycznych na skok dielektryczny materiałów dielektrycznych o przełączalnym charakterze. – Wyniki przyczynią się do lepszego zrozumienia sprzężenia pomiędzy właściwościami strukturalnymi i elektrycznymi w materiałach ferroicznych i pokrewnych układach – dodaje prof. Sieradzki.