Sto lat temu urodził się Stanisław Lem – wybitny twórca literatury fantastycznonaukowej, którego śmiałe wizje dotyczące rozwoju technologii realizują się w naszych czasach. 40 lat temu ów futurysta otrzymał doktorat honoris causa Politechniki Wrocławskiej.

Stanisław Lem urodził się prawdopodobnie 13 września 1921 roku we Lwowie, studiował medycynę, ale nigdy nie podjął pracy lekarza. Po II wojnie światowej przesiedlono go wraz rodziną do Krakowa. Zadebiutował w 1946 roku nowelą „Człowiek z Marsa”. Pierwsza jego książka, zatytułowana „Astronauci” ukazała się w 1951 roku. Już w niej pojawiły się tematy zapowiadające takie „zdobycze” technologiczne jak komputer, audiobook czy sztuczna inteligencja.

Najsłynniejsze dzieła  Stanisława Lema to: „Solaris”, „Bajki robotów”, „Cyberiada”, „Opowieść o pilocie Pirxie”. Ostatnia publikacja – „Rasa drapieżców” – pochodzi z lutego 2006 roku. Pisarz zmarł 27 marca 2006 roku. Jego książki przetłumaczono na ponad 40 języków, osiągnęły one łączny nakład ponad 30 milionów egzemplarzy. 

Miłość do techniki i samochodów 

W swojej twórczości poruszał takie zagadnienia jak natura ludzka, rozwój techniki, miejsce człowieka we Wszechświecie, przyszłość nauki.

Stanisław Lem był miłośnikiem marcepanu i pasjonatem motoryzacji. Więzy rodzinne połączyły go ze zmarłym w 2020 roku profesorem PWr, architektem Olgierdem Czernerem. 

– Staszek był mężem mojej ciotecznej siostry Barbary Leśniak-Lem. Nie byłem na ich ślubie, bo wtedy się jeszcze nie znaliśmy. Nasza znajomość zaczęła się przypadkiem w 1959 roku. Byliśmy wtedy na urlopie w Kołobrzegu. Basia ze Staszkiem zauważyli nas, jadąc swoim samochodem P-70, jak spacerujemy z małym Rafałem w wózku. I tak się poznaliśmy – moja kuzynka przedstawiła nam swojego męża, a ja im swoją żonę. Zaprosili nas do siebie do Krakowa. Wcześniej poprosili mnie o znalezienie we Wrocławiu jakiejś części do samochodu, tej słynnej „petki” – wspominał prof. Olgierd Czerner, wybitny architekt, założyciel Muzeum Architektury we Wrocławiu.

– Lubił politykować. Dzięki zagranicznym gazetom miał szerokie spojrzenie na to, co się dzieje na świecie. Wypytywał mnie o sprawy bieżące w polityce, wróżył rozpad ustroju. Czasem dostawałem jego nowy tomik, choć nie byłem zapaleńcem futurologicznych książek. Takie tytuły jak „Summa technologiae” były dla mnie za mądre. Lemowie korzystali też z mojego doświadczenia architektonicznego przy budowie swojego drugiego domu. Projektanta znaleźli sobie sami, ale ciągali mnie na budowę, szukając porady. Mieli jednak dużo swoich własnych pomysłów – opowiadał prof. Czerner.

W 1981 roku, Stanisław Lem otrzymał tytuł doktora honoris causa Politechniki Wrocławskiej. Podczas uroczystości, która odbyła się 30 maja, dyplom wręczył mu prof. Jerzy Jaroń, współtwórca polskiej szkoły cybernetyki. 

#LemPrize

Świat polskiej nauki i kultury przez cały 2021 rok przypomina wybitną postać mistrza literatury fantastycznonaukowej. Z okazji 100. rocznicy urodzin pisarza na Politechnice Wrocławskiej ustanowiono Europejską Nagrodę Naukową im. Stanisława Lema.

Nagroda skierowana jest do młodych naukowców (do 40. roku życia) studiujących lub prowadzących badania w Unii Europejskiej oraz krajach stowarzyszonych, biorących udział w programie Horyzont Europa. Będzie przyznawana corocznie za niedawne odkrycie lub znaczące osiągnięcie w szeroko rozumianych dziedzinach nauki i inżynierii, z silnymi elementami technologii, interdyscyplinarności, kreatywności i wizji.

Więcej o nagrodzie: „PWr przyzna nagrodę im. Stanisława Lema. 100 tys. zł dla zwycięzcy”

Fot. Jerzy Hutnik, zdjęcia pochodzą z Archiwum Politechniki Wrocławskiej