Siedem unikalnych projektów małej architektury powstało podczas międzynarodowych warsztatów ProtoLab 2025. Stworzyli je studenci z pięciu krajów, a inspiracją była twórczość prof. Shigeru Bana, słynnego japońskiego architekta.

W warsztatach Protolab 2025 udział wzięło 56 studentó i studentek m.in. z Austrii, Hiszpanii, Szwecji, Niemiec, a także z Polski, w tym 25 z Politechniki Wrocławskiej. Prace projektowe realizowali pod okiem swoich tutorów od 22 do 30 lipca w „Czasoprzestrzeni”. 

Wcześniej opracowywali koncepcje swoich pomysłów, a także  brali udział w wykładach specjalistów z zakresu architektury, konstrukcji i nowoczesnych metod produkcji.

Symbolika drzewa

Hasłem ProtoLabu 2025  było japońskie słowo „KI” (木), oznaczające „drzewo”. 

– Słowo to ma wiele znaczeń. Z jednej strony nawiązuje do japońskiej kultury i języka, z drugiej symbolizuje wzrost, rozwój, a my uważamy, że nowe umiejętności, które studenci zdobywają na warsztatach, są jak świeże liście, gałęzie czy owoce drzewa – tłumaczy dr inż. arch. Jerzy Łątka z Wydziału Architektury, główny koordynator wydarzenia. – Symbol ten jest też nawiązaniem do materiałów, których używaliśmy do budowania poszczególnych projektów.

fot. Marcelina Ciesielska

Wyjątkowym aspektem warsztatów była możliwość współpracy ze znakomitym architektem prof. Shigeru Banem (tegorocznym doktorem honoris causa PWr), którego dwa projekty zostały odtworzone przez uczestników ProtoLabu.

– Zdecydowaliśmy się na Paper Log House, czyli konstrukcję, która pierwotnie powstała w 1995 roku jako dom pomocowy po trzęsieniu ziemi w Kobe oraz fragment Hualin Elementary School, czyli tymczasowego budynku szkoły stworzonego w 2008 po podobnej katastrofie w Chengdu – mówi dr Jerzy Łątka. – Odtworzyliśmy je według pierwotnych rysunków Shigeru Bana, które dostosowaliśmy do naszych potrzeb i możliwości.

Oba projekty zostaną przewiezione do Krakowa, gdzie staną się częścią wystawy prac prof. Shigeru Bana w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Dwa kolejne pawilony, które powstały w trakcie warsztatów, również trafią do Krakowa i będą wystawione przed muzeum.

Poza tym w ramach ProtoLab2025 powstały także: nowy rodzaj łodzi, którą można rozłożyć na mniejsze części, wyciszająca kapsuła uważności oraz meble do bookcrossingu, które już niedługo pojawią się na kampusie Politechniki Wrocławskiej.

Dom pomocowy, który każdy może zbudować

Paper Log House to najsłynniejszy projekt Shigeru Bana. Ten tymczasowy dom pomocowy, który – w razie konieczności – zbudować może każdy, składa się głównie z papierowych tulei i sklejki. 

– Tak naprawdę najtrudniejszym momentem był ten czas, gdy wszystkie elementy trzeba było złożyć – wyjaśnia Małgorzata Lewoniuk, studentka Wydziału Architektury PWr, liderka tego projektu. – Papierowe tuleje połączone są metalowym elementem i wymagają tego, żeby je bardzo mocno ścisnąć, aby wszystko trzymało się w pionie. Potem musieliśmy osadzić całość na to obramowanie, które trzyma dach. To był proces, który zajął nam trochę więcej czasu, niż myśleliśmy – dodaje studentka W1.

Projekt, który powstał w „Czasoprzestrzeni” na razie nie ma dachu, ale już wkrótce to się zmieni. – Na konstrukcję dachu nałożymy jeszcze wodoodporny materiał, jednak musimy poczekać na jego uszycie, bo musiał być idealnie dopasowany i nie było możliwe zrobienie tego w ciągu tygodnia zajęć – wyjaśnia Małgorzata Lewoniuk, która w swoim zespole miała ludzi z wielu krajów.

– Czasem było to skomplikowane, bo jednak angielski nie jest moim naturalnym językiem, ale skupiłam się na tym, by znaleźć mocne strony u poszczególnych osób, a potem je nakierować w odpowiednim kierunku. Myślę, że ta współpraca przyszła nam naprawdę płynnie.

Meble do boocrossingu

Trzy studentki z Wydziału Architektury PWr oraz jedna z Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu zajęły się – na prośbę dr hab. arch. Karoliny Jaklewicz, prof. uczelni, prorektorki ds. rozwoju i integracji wspólnoty – zaprojektowaniem i stworzeniem mebli, który posłużą na naszym kampusie do bookcrossingu. 

– Pracując wspólnie nad tym projektem stwierdziłyśmy, że dodatkowym przydatnym elementem będzie miejsce do siedzenia, bo wiemy z naszych badań wśród koleżanek i kolegów, że takich przestrzeni wciąż trochę brakuje – mówi Antonina Kowalska, studentka W1 z Koła Naukowego Humanizacja Środowiska Miejskiego.

Dlatego oprócz drewnianej półki, na której będzie można zostawiać książki, obok stanie specjalna pufa. Oba meble wzbogacone są o elementy w politechnicznym, czerwonym kolorze, który ma przyciągać wzrok i tym samym zainteresowanie społeczności.

– Warsztaty bardzo dużo mi dały, bo to był nasz pierwszy raz, i na początku było trochę strachu, gdy zobaczyliśmy cały ten sprzęt i wielkie maszyny – opowiada Antonia Kowalska. – Jednak dzięki wsparciu tutorów wszystko poszło świetnie, a my już wiemy, jak to jest, gdy coś, co się widzi wcześniej tylko na ekranie komputera czy na rysunkach, nabiera kształtów i staje się realne. I to jest super uczucie – dodaje studentka W1.

Czym jest ProtoLab

Projekt ProtoLab naukowcy z Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej prowadzą od 2018 roku. Forma zajęć umożliwia uczestnikom możliwość przejścia przez cały cykl tworzenia formy architektonicznej – od wymyślenia idei, przez przygotowania, aż po jego realizację.

W ramach poprzednich edycji powstały m.in. pawilon poświęcony Zbigniewowi Herbertowi, Pawilon Wolności, meble i jednostki pomocowe dla uchodźców, eksperymentalne domy z tektury, pływająca kawiarnia czy pawilon edukacji ekologicznej. Wszystkie  wykonano z materiałów ekologicznych – głównie z papieru i drewna.

fot. Marcelina Ciesielska

W edycji 2025 tutorami podczas warsztatów byli: prof. Javier Sanchez Merina (University of Alicante), prof. Jaquin Alvado (University of Alicante), prof. Krzysztof Ingarden (Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie), , prof. Romuald Tarczewski (Politechnika Wrocławska), prof. Marcin Brzezicki (Politechnika Wrocławska), dr Alexander Wolf (TU Darmstadt), dr Jerzy Łątka (Politechnika Wrocławska) dr Agata Jasiołek (Politechnika Wrocławska), Rafaelle Errichiello (Umeå University), Jose Hernandez Vargas (KTH Stockholm), Piotr Urbanowicz (Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie), Daria Pawłosik (Politechnika Wrocławska), Artur Jörgen (Politechnika Wrocławska).