Wybitny francuski fizyk, inicjator europejskiego projektu Extreme Light Infrastructure (ELI), laureat Nagrody Nobla w 2018 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa naszej uczelni. Wyróżnienie odebrał podczas uroczystości w auli Politechniki Wrocławskiej. 

Tytuł doktora honoris causa PWr to wyraz uznania dla wybitnych osiągnięć prof. Gérarda Mourou dla światowej nauki, w szczególności za opracowanie metody wzmacniania ultra-krótkich optycznych impulsów laserowych o ekstremalnych mocach (tzw. techniki CPA – Chirped Pulse Amplification), za wizjonerską inicjatywę europejskiej inwestycji ELI oraz za wieloletnią współpracę z polskim środowiskiem naukowym. 

Decyzję o nadaniu tytułu podjął Senat PWr we wrześniu 2021 r., jednak ze względu na pandemię koronawirusa konieczne było przesunięcie terminu uroczystości. 

Promotorem doktoratu honoris causa był prof. Krzysztof Abramski z Wydziału Elektroniki, Fotoniki i Mikrosystemów.  

– To dla mnie ogromny zaszczyt przedstawić prof. Gérarda Mourou, wybitnego naukowca-wizjonera, pasjonata, którego dokonania w zakresie wzmacniania ultrakrótkich impulsów światła stały się przełomem nie tylko w rozwoju fizyki i fotoniki, ale i medycyny. Podnosi to również jakość życia każdego z nas. Za to osiągnięcie w 2018 roku został uhonorowany Nagrodą Nobla, dołączając do grona wybitnych noblistów wytyczających rozwój fizyki i technologii laserów – mówił w laudacji. 

Prof. Krzysztof Abramski podkreślił, że bez technik opracowanych przez prof. Mourou i jego doktorantkę Donne Strickland nie można już sobie wyobrazić postępu zwłaszcza w fizyce kwantowej ekstremalnych natężeń. Metoda CPA rewolucjonizuje optykę, otwiera nowe dziedziny takie jak generacja impulsów attosekundowych, nieliniową optykę kwantową, kompaktowe akceleratory cząstek.  

– Jego prace miały olbrzymi wpływ na rozwój ultraszybkich laserów, ultraszybkiej elektroniki i tzw. femtosekundowej oftalmologii, która polega na zastosowaniu CPA do precyzyjnej laserowej operacji oczu – myopia corrections and corneal transplants. Takich operacji oczu dzięki tej technice robi się miliony rocznie na świecie – wyjaśnił prof. Krzysztof Abramski. – Z kolei w jego dorobku publikacyjnym zawarta jest niezwykła historia współpracy z różnymi zespołami badawczymi, gdzie inspirował i współrealizował pomysły naukowe i inżynierskie. Jego całe życie naukowe to pochwała pracy zespołowej, na co chciałbym zwrócić szczególną uwagę w tej laudacji polskiej społeczności naukowej – dodał. 

W 2005 r. prof. Gérard Mourou zaproponował budowę w Europie systemu super-laserów o ekstremalnych mocach, pozwalających prowadzić nowe badania materiałowe z mocami do tej pory nieosiągalnymi. W przedstawionym w 2010 r. raporcie nakreślono ramy inicjatywy Extreme Light Infrastructure (ELI) i zaproponowano, by tę strukturę zbudować w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Ostatecznie powstaje ona w trzech krajach – Czechach (ELI Beamlines), na Węgrzech (ELI ALPS) i w Rumunii (ELI-NP). Prof. Mourou patronuje i kibicuje projektowi ELI, często odwiedzając filie tej europejskiej inicjatywy naukowej. 

– Jedenaście polskich instytucji naukowych, w tym W11 i W12 naszej Politechniki podpisało umowę konsorcjum „ELI Poland”. Jego zadaniem jest popularyzowanie korzystania z infrastruktury ELI do współpracy i kreowania nowych oryginalnych pomysłów badawczych – tłumaczył prof. Krzysztof Abramski. – W marcu i kwietniu tego roku zorganizowaliśmy z ELI serię dziewięciu wykładów dla polskich studentów i doktorantów różnych dyscyplin poświęconych tematyce badawczej związanej z impulsowymi laserami dużych mocy. Dzisiejszy wykład profesora Mourou jest zwieńczeniem tego cyklu – dodał. 

– Jestem bardzo poruszony dzisiejszą ceremonią. Bardzo lubię muzykę, a występ chóru uczelni był wspaniały. Otrzymanie tak zaszczytnego wyróżnienia w kraju Mikołaja Kopernika jest dla mnie bardzo ważne i za to również chciałem podziękować – mówił prof. Gérard Mourou. – Polska odgrywała też bardzo ważną rolę w pracach nad systemem ELI i chociaż ostatecznie struktury nie powstają wtym kraju, to nadal pozostaje bardzo aktywna w prowadzonej współpracy – dodał.

W trakcie uroczystości prof. Mourou wygłosił również wykład „Passion for Extreme Light”. 

O prof. Gérardzie Mourou  

Urodził się w 1944 r. Albertville we Francji. Studiował fizykę na Uniwersytecie w Grenoble, a następnie na Uniwersytecie Pierre-et-Marie-Curie w Paryżu, gdzie w 1973 r. uzyskał stopień doktora. W 1977 został profesorem na Rochester University w USA, gdzie wraz ze swoją doktorantką Donną Strickland opracował w 1983 technikę CPA (ang. Chirped Pulse Amplification), która pozwoliła na wzmacnianie ultrakrótkich impulsów laserowych do bardzo wysokich mocy optycznych. Właśnie za przełomową ideę CPA Gérard Mourou otrzymał wraz z Donną Strickland Nagrodę Nobla w fizyce w 2018 roku.    

Jest inicjatorem i „ojcem chrzestnym” europejskiego projektu Extreme Light Infrastructure (ELI), utworzonego w celu badań oddziaływania światła z materią na poziomie najwyższych natężeń promieniowania świetlnego w najkrótszej skali czasowej. Projekt realizowany jest w międzynarodowej infrastrukturze trzech państw środkowej Europy: Czech (ELI-Beamlines), Węgier (ELI-ALPS) i Rumunii (ELI-NP).        

Prof. Mourou jest członkiem Haut Collège w École Polytechnique oraz emerytowanym profesorem na University of Michigan. W 2012 roku został odznaczony Legią Honorową Francji.