– Politechnika się zmienia, stajemy się atrakcyjnym miejscem pracy dla naukowców z Polski i z zagranicy – mówi prof. Agnieszka Wojciechowska, koordynator zespołu ds. wdrożenia Europejskiej Strategii dla Naukowców na PWr.

Transparentne zasady rekrutacji, swoboda w prowadzeniu badań naukowych, możliwość rozwoju zawodowego i wsparcie mobilności pracowników – to gwarantuje każdemu badaczowi zatrudnionemu na PWr wdrażana na naszej uczelni Europejska Strategia dla Naukowców. Dzięki niej należymy do grona ponad 600 europejskich instytucji, które mogą posługiwać się wyróżnieniem „HR Excellence in Research”.

O tym, czy Politechnika jest przyjaznym środowiskiem pracy, rozmawiamy z prof. Agnieszką Wojciechowską, która koordynuje pracę zespołu zajmującego się wdrażaniem Europejskiej Strategii dla Naukowców na PWr.

Iwona Szajner: Co znaczy bycie naukowcem w obecnych czasach?

Prof. Agnieszka Wojciechowska*: Naukowiec to ktoś, kto wyjaśnia otaczający nas świat i szuka rozwiązań, które mają służyć innym i to się nie zmieniło od lat. Zmieniły się jedynie metody i warunki, w jakich prowadzimy nasze badania.

Dzięki temu, że mamy możliwość korzystania z laboratoriów badawczych na innych uczelniach, współpracy online, realizowania międzynarodowych projektów, nawiązujemy bardzo szerokie kontakty. I właśnie ta wymiana myśli i wiedzy jest dla nauki bezcenna. Im więcej różnych spojrzeń na dany problem naukowy, tym większa szansa, że zostanie on rozwiązany. Co było widać np. w czasie pandemii, gdy grupy badaczy w różnych ośrodkach naukowych prowadziło wspólne badania nad rozpracowaniem wirusa SARS-CoV-2.

Czyli współpraca zagraniczna to teraz dla naukowca coś oczywistego?

Zgadza się. Nauka nie ma granic. Tworzymy interdyscyplinarne i międzynarodowe zespoły badawcze, uczestniczymy w konferencjach, realizujemy projekty naukowe, jeździmy na staże naukowe do innych krajów. Na tym właśnie polega mobilność.

W Unii Europejskiej obowiązują przepisy, które tę mobilność jeszcze wspomagają.

Nie tylko mobilność. Mam na myśli Europejską Strategię dla Naukowców. Składają się na nią dokumenty: Europejska Karta Naukowca oraz Kodeks Postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych. Dotyczą one takich obszarów jak: aspekty etyczne i zawodowe, rekrutacja i ocena, warunki pracy i ubezpieczenia społeczne oraz szkolenia. Chodzi o wspieranie naukowca na każdym etapie kariery zawodowej.

Dzięki temu naukowiec wyjeżdżając do pracy na inną uczelnię (która również realizuje tę strategię), ma gwarancję stabilności np. w kwestii wynagrodzenia czy ubezpieczenia społecznego.

Dla nas oznacza to, że badaczom przyjeżdżającym na PWr musimy zapewnić porównywalne warunki pracy. Bo przecież aspirujemy do tego, żeby być cenionym europejskim ośrodkiem naukowym.

Jak zatem w praktyce wygląda wdrażanie strategii na naszej uczelni?

Chcę podkreślić, że to jest proces. Proces, który służy temu, żeby nasza uczelnia się udoskonalała. Punktem wyjścia był dla nas raport samooceny, który powstał w 2016 roku po to, żebyśmy mieli świadomość tego, co wymaga u nas poprawy. Został on sporządzony na podstawie ankiet, które wypełniali nasi pracownicy. Zarządzający uczelnią dostali konkretny sygnał, co potrzeba zmienić i od tego momentu te zmiany zaczęto wprowadzać.

Co się zmieniło od tamtego momentu?

Nie sposób wymienić wszystkiego. Ale praktycznie w każdym z czterech obszarów określonych w EKN coś udoskonaliliśmy. Z konkretów można wymienić np. to, że możemy zatrudniać na PWr pracowników z innych uczelni w ramach projektów naukowych. Wprowadzamy politykę otwartej, przejrzystej i merytorycznej rekrutacji. Inne kwestie, które poprawiliśmy, to szkolenia. Zachęcamy naukowców do podnoszenia kompetencji nie tylko w kwestiach związanych z tematyką prowadzonych badań, ale też np. dotyczących umiejętności miękkich – jak komunikacja międzyludzka czy budowanie zespołu naukowego.

Szczególną opieką otaczamy młodych pracowników, bo chcemy im zapewnić dobry start. Jeżeli młody pracownik na początku drogi naukowej napotka trudności, to może to rzutować na jego kolejne decyzje np. o rezygnacji z rozwoju naukowego.

Jednym z elementów tego wsparcia są nowe programy dedykowane młodym naukowcom – Primus, Secundus i Tertius. Zachęcają one do prowadzenia badań i publikowania w wysoko punktowanych czasopismach. Opracowaliśmy kodeks dobrych praktyk promotora i opiekuna naukowego.

Na PWr mamy Dział Własności Intelektualnej i Informacji Patentowej, który pomaga naukowcom w opracowywaniu dokumentacji związanej ze zgłaszaniem wynalazków.

Z kolei Biuro Karier PWr, które pierwotnie miało służyć tylko studentom, mocno poszerza swoją działalność także o doktorantów i pracowników naukowych. Zajmuje się ono szkoleniami, doradztwem czy mediacjami w sytuacjach konfliktowych w zespole. Powołaliśmy też Centrum Konsultacji Psychologicznej i Mediacji.

EKN ma jednoczyć społeczność uczelni. Nie chodzi tylko o naukowców. Musimy mieć świadomość, że gdyby nie praca pionu administracyjnego, to strategia nie mogłaby być wdrażana. Współpraca wszystkich jednostek na uczelni jest więc niezbędna.

A co czeka uczelnię w najbliższym czasie?

Pamiętajmy, że wdrażanie strategii to proces. To nie są sztywne reguły narzucone przez Komisję Europejską, ale wytyczne, które każda uczelnia dostosowuje do swojej organizacji. Jeżeli uczelnia nie wykazuje żadnych działań, nie rozwija się w tym zakresie, to automatycznie wyróżnienie HR Excellence zostanie jej odebrane.

W październiku organizujemy spotkania z pracownikami poszczególnych wydziałów. Zależy nam, aby zwiększyć świadomość tego, jakie prawa i możliwości mają naukowcy dzięki Europejskiej Karcie Naukowca. Następnie roześlemy do wszystkich ankietę. Wyniki tego badania będą dla nas bardzo ważne, będą bowiem punktem wyjścia do opracowania planu działań oraz pokażą nam, czy Politechnika faktycznie staje się przyjaznym i stymulującym miejscem pracy.

*Dr hab. inż. Agnieszka Wojciechowska, prof. uczelni – od 1997 r. związana z Wydziałem Chemicznym PWr. Laureatka programu MNiSzW – TOP500 Innovators (2013) oraz beneficjentka programu Skills FNP (2014). Odbywała staże naukowe m.in. na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley USA (2013), Umeå University (Szwecja, 2015) czy The Grimsby Institute of Further and Higher Education (Wielka Brytania, 2010). Certyfikowany trener II stopnia "Trening Trenerów - naucz się uczyć innych - poziom zaawansowany'' (2009). Członkini Komitetu Chemii PAN w kadencji 2020-2023.