Wspólnie z Fundacją Bente Kahan Politechnika Wrocławska organizuje 6 i 7 listopada seminarium „Śląskie synagogi: Tysiącletnia historia, która zniknęła w jedną noc”. Drugiego dnia wydarzenia otwarty wykład wygłosi prof. Piotr Kuroczyński, który opowie o projekcie cyfrowej rekonstrukcji i dokumentacji zniszczonej w 1938 r. Synagogi na Wygonie.

Była drugą pod względem wielkości synagogą w całych Niemczech i Austrii – większa powstała tylko w Berlinie. Z kopułą sięgającą aż 73 metrów i licznymi wieżami należała do najbardziej charakterystycznych obiektów przedwojennego Wrocławia. Jej budowę ukończono w 1872 r. według projektu śląskiego architekta Edwina Opplera. Zachwycała zdobionymi kolumnami i pięknym, kunsztownie wykonanym aron ha-kodeszem – szafą ołtarzową, w której przechowywano zwoje Tory. Dziś po Synagodze na Wygonie pozostały jedynie zdjęcia, architektoniczne projekty i fundamenty, częściowo odkopane przez archeologów w 2017 r. Świątynię przy obecnej ulicy Łąkowej w 1938 r. w czasie tzw. Nocy Kryształowej podpaliły hitlerowskie bojówki, a następnie została wysadzona w powietrze i rozebrana.

Wizualizacja: Cyfrowa rekonstrukcja Nowej Synagogi we Wrocławiu, wizualizacja AR w aplikacji "kARtka z Synagogą" ( AI MAINZ, 2019)

Model dostępny dla wszystkich

Siódmego listopada w Synagodze pod Białym Bocianem (godz. 14) będzie okazja, by ponownie zajrzeć do jej wnętrza. Podczas wykładu „Nowa Synagoga w cyfrowej sieci powiązań – nowe formy dokumentacji i przekazu dziedzictwa kulturowego” wyjątkowy cyfrowy model synagogi przedstawią prof. Piotr Kuroczyński, kierownik Instytutu Architektury Hochschule Mainz w Moguncji i Karolina Jara, doktorantka z Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego. To naukowcy pracujący w kilkunastoosobowym zespole, który od marca 2018 roku przygotowuje polsko-niemiecki projekt „Synagoga na Wygonie w kontekście trzech wspólnot wyznaniowych. Cyfrowa rekonstrukcja i dokumentacja wrocławskiej synagogi”.

- Nasze prace dobiegają już końca – opowiada Karolina Jara. – Jeszcze w tym roku udostępnimy w internecie gotowy model synagogi z pełną bazą informacji na jego temat. Zanim się tak jednak stanie, będzie go można obejrzeć podczas wrocławskiego seminarium. Opowiemy o historii obiektu i jego walorach architektonicznych oraz technicznych aspektach tworzenia cyfrowej rekonstrukcji. Będzie to z pewnością bardzo ciekawe nie tylko dla osób zainteresowanych architekturą i historią Wrocławia, ale także dla studentów Politechniki Wrocławskiej, którzy zajmują się lub chcieliby w przyszłości zajmować się bazami danych czy modelowaniem 3D.

Jak tłumaczą naukowcy, zespół stworzył od podstaw wirtualne środowisko badawcze (virtual research environment, VRE) i pracował w nim, łącząc dużą ilość informacji i materiałów graficznych, które do tej pory były rozproszone w archiwach i bibliotekach w całej Europie. Wszystkie zgromadzone dane badawcze opracowali, a w przypadku brakujących materiałów (np. dotyczących wyglądu części obiektu) wysunęli hipotezy badawcze oparte na analogicznych przykładach. Wszystkie te informacje zostaną udostępnione w internecie dla każdego zainteresowanego - w dodatku w formie systemu otwartego, który można rozwijać. Naukowcy udostępnią efekty swoich prac jako open data i w programach, które pozwolą chętnym na rozwijanie innych projektów związanych z tą rekonstrukcją albo z częścią opracowanych danych.

Pięć gwiazdek open data

Model przygotowany przez naukowców powstał w oparciu o tzw. dane połączone (z ang. linked data) – to rekomendowana obecnie praktyka w zakresie udostępniania oraz łączenia informacji i wiedzy w internecie. Jak podkreśla prof. Kuroczyński, ten projekt spełnia wymagania „pięciogwiazdkowego” w kontekście otwartości danych według Tima Bernersa-Lee. Oznacza to, że udostępniane dane są czytelne dla ludzi i komputerów, co łączy się z większymi możliwościami ich przetwarzania oraz łatwiejszym dostępem do wiedzy. Poszczególne dane są połączone w obrębie bazy projektu, a także z zewnętrznymi bazami danych i portalami, co umożliwia odbiorcy poznanie szerszego kontekstu i pozwala na precyzyjne przekazywanie informacji. Dla przykładu: oglądający model synagogi może zainteresować się rozetą. Wystarczy, że kliknie w nią, by dowiedzieć się więcej na temat źródeł potwierdzających, że wyglądała właśnie w taki sposób, dlaczego miała taki a nie inny kształt, w jakich obiektach występują lub występowały podobne itd.

O wszystkich technicznych szczegółach projektu opowie podczas otwartego wykładu prof. Kuroczyński, który jest architektem specjalizującym się w cyfrowej rekonstrukcji 3D, dokumentacji i wizualizacji dziedzictwa kulturowego. Od 2005 r. prowadził badania i wykładał w Katedrze Technologii Informacji i Komunikacji w Architekturze na Politechnice w Darmstadt. Był także wykładowcą na Politechnice Warszawskiej. Od 2017 r. jest profesorem informatyki i wizualizacji w architekturze oraz kierownikiem Instytutu Architektury Hochschule Mainz w Moguncji. To współzałożyciel Instytutu ds. multimedialnej prezentacji przestrzeni we Frankfurcie nad Menem. Jego zainteresowania obejmują wirtualne środowiska badawcze, semantyczne modelowanie danych, technologię BIM, modelowanie 3D, dokumentację i standardy wizualizacji dla cyfrowej rekonstrukcji dziedzictwa kulturowego.

Wykład będzie częścią dwudniowego seminarium „Śląskie synagogi: Tysiącletnia historia, która zniknęła w jedną noc”, którego gospodarzem jest Politechnika Wrocławska, wspólnie z Fundacją Bente Kahan. Szczegóły wydarzenia można znaleźć tutaj.

Zachęcamy także do skorzystania z aplikacji mobilnej kARtka z Synagogą.

Lucyna Róg