Postawy architektów wobec tzw. „paragrafu aryjskiego” oraz technologia pomocna w opracowaniu bardziej selektywnych leków – tymi tematami zajmują się dwie badaczki z PWr – laureatki najnowszej edycji konkursu Miniatura Narodowego Centrum Nauki.

Konkurs skierowany jest do naukowców z tytułem doktora, którzy nie kierowali realizacją projektów badawczych, ani nie byli laureatami konkursów stypendialnych i stażowych finansowanych przez NCN. Laureaci na swoje projekty otrzymują od 5 tys. zł do 50 tys. zł.

W najnowszej liście rankingowej dofinansowanie na swoje projekty otrzymało 77 osób, w tym dwie badaczki z Politechniki Wrocławskiej.

Jak opracować bardziej selektywne leki?

Dr inż. Magdalenie Malik z Wydziału Chemicznego przyznano blisko 50 tys. zł na projekt „Hydroksylowe pochodne pirydyny jako ligandy w kompleksach Co(II) i Cu(II) o znaczeniu biologicznym i aplikacyjnym”.

W ramach grantu zamierza ona wykonać syntezy nowych kompleksów kobaltu(II) i miedzi(II) z ligandami N-donorowymi z grupy pochodnych hydroksylowych pirydyny i fluorowcopirydyny, a następnie dokonać ich pełnej charakterystyki strukturalnej oraz spektroskopowej (IR, Raman) wspomaganej obliczeniami teoretycznymi.

– Ważne będzie wykazanie istnienia korelacji pomiędzy aktywnością biologiczną nowych kompleksów a zastosowanymi ligandami N-donorowym – wyjaśnia dr inż. Magdalena Malik. – Szczególnie istotną rolę diagnostyczną będą mieć wyznaczone przeze mnie tzw. pasma markerowe, które mogą być wykorzystywane w badaniu mechanizmów reakcji działania związków kompleksowych. Wnioski z tych badań będzie można wykorzystać do opracowania bardziej selektywnych leków – dodaje.

Na co dzień dr inż. Magdalena Malik pracuje w Katedrze Chemii Nieorganicznej i Strukturalnej. Jej zainteresowania naukowe oscylują wokół chemii bionieorganicznej obejmującej syntezę i badania strukturalne nowych kompleksów jonów metali d-elektronowych z ligandami N-donorowymi o potencjalnych właściwościach przeciwnowotworowych, a także metody spektroskopii w podczerwieni i Ramana w teorii i zastosowaniu w naukach pokrewnych, mi.in. kryminalistyce i badaniach sądowych.

Postawy architektów wobec tzw. „paragrafu aryjskiego”

Grant w wysokości ponad 20 tys. zł otrzymała z kolei dr inż. arch. Joanna Majczyk z Wydziału Architektury na projekt „Kwerendy materiałów archiwalnych do projektu badawczego: Architekci wobec tzw. »paragrafu aryjskiego«, 1934-1939”.

Dotyczy on bardzo trudnego problemu, jakim przed II wojną światową były stosunki polsko-żydowskie, a konkretnie postawy architektów wobec tzw. „paragrafu aryjskiego”. Tym mianem określano zapisy, na mocy których usuwano osoby pochodzenia żydowskiego m.in. z uczelni i korporacji zawodowych.

– W latach 1935-1939 „paragrafy aryjskie” były wpisywane w Polsce do statutów wielu towarzystw branżowych, w tym także do statutu Stowarzyszenia Architektów Rzeczpospolitej Polskiej (SARP). Przed wojną przynależność architektów do SARP-u była właściwie obowiązkowa – twórcy, którzy nie należeli do stowarzyszenia, nie mogli projektować budynków wznoszonych ze środków publicznych, a także uczestniczyć w konkursach, których organizację towarzystwo w zasadzie zmonopolizowało. Oznacza to, że architekci wykluczeni z SARP-u mieli znacząco utrudniony dostęp do rynku pracy, a presja społeczna powodowała, że mieli niewielkie szanse na pozyskanie jakichkolwiek zleceń – tłumaczy dr Joanna Majczyk.

Projekt badawczy ma trzy główne cele:

• przedstawienie wydarzeń, które doprowadziły do wprowadzenia w SARP-ie tzw. „paragrafu aryjskiego”,
• zaprezentowanie postaw członków SARP-u wobec wykluczenia Żydów z organizacji,
• ukazanie sylwetek i przedwojennej twórczości architektów „wykluczonych”, a także ich dalszych losów, często zakończonych śmiercią w czasie II wojny światowej.

Dr Majczyk pracuje w Katedrze Architektury Użyteczności Publicznej, Podstaw Projektowania i Kształtowania Środowiska. Jej zainteresowania badawcze dotyczą architektury i urbanistyki XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem powojennej odbudowy Wrocławia oraz jej twórców, a także pionierskiej działalności kobiet-architektek. 

Jest autorką m.in. biografii zawodowych: Anny i Jerzego Tarnawskich oraz Anny Ptaszyckiej (wraz z prof. Agnieszką Tomaszewicz), w zeszłym roku obroniła doktorat poświęcony twórczości architekta prof. Andrzeja Frydeckiego.

W ramach programu dofinansowanie można przeznaczyć m.in. na badania wstępne i pilotażowe, kwerendy, staże naukowe, wyjazdy badawcze lub konsultacyjne.

W obecnej edycji nabór wniosków prowadzony jest do 30 września 2021 r. W sumie do finansowania zakwalifikowano już 135 wniosków. Pełną listę laureatów można znaleźć na stronie.  

mic