Prof. Katarzyna Weron z Wydziału Zarządzania otrzymała grant Opus LAP od Narodowego Centrum Nauki. Na projekt „Rola antykonformizmu w kolektywnej adaptacji społecznej” przyznano jej ponad 1,2 mln zł.

Opus LAP to część rozstrzygniętego w maju 2024 konkursu Opus 26 (w którym granty otrzymało także dziesięć innych osób z PWr). Program LAP ułatwia międzynarodowym zespołom badawczym ubieganie się o środki na realizację wspólnych projektów oraz usprawnia proces oceny wniosków przez instytucje finansujące badania. W tym roku finansowanie na łączną kwotę ponad 42,3 mln złotych otrzymało 29 projektów, które powstaną we współpracy z partnerami z Austrii, Belgii-Flandrii, Czech oraz Szwajcarii. 

W tym gronie znalazła się prof. Katarzyna Weron z Katedry Nauk Humanistycznych i Społecznych na Wydziale Zarządzania. Na projekt „Rola antykonformizmu w kolektywnej adaptacji społecznej - TRANSCEND” (ang. "The role of anticonformity in social collective adaptation”) przyznano jej dofinansowanie w wysokości ponad 1,2 mln zł.

Polsko-austriacka współpraca

– Projekt TRANSCEND skupia się na głębszym zrozumieniu roli antykonformizmu, czyli sprzeciwiania się grupie wpływu, w kolektywnej adaptacji do zmieniającego się otoczenia oraz w różnorodnych procesach, które mogą tę adaptację utrudniać, takich jak polaryzacja grup społecznych czy histereza społeczna – wyjaśnia prof. Katarzyna Weron, która przy jego realizacji współpracować będzie z zespołem prof. Mirty Galesic, wybitnej psycholożki z prestiżowego interdyscyplinarnego ośrodka Complexity Science Hub w Wiedniu.

To pozwoli na integrację modeli agentowych, będących podstawowym narzędziem badawczym grupy prof. Katarzyny Weron, z eksperymentami społecznymi.

– Wyniki badań powinny pomóc zrozumieć, jak wesprzeć kolektywną adaptację do ciągle zmieniającego się świata – tłumaczy badaczka z Wydziału Zarządzania. – Mogą też znacząco wpłynąć na zarządzanie organizacjami, pomagając liderom w przewidywaniu i modelowaniu zachowań w zespołach, zarządzaniu zmianą oraz kształtowaniu kultury organizacyjnej.

Według prof. Weron o tym, że kolektywna adaptacja jest dziś potrzebna, jak nigdy wcześniej, nie trzeba nikogo przekonywać. Jej znaczenie stało się boleśnie jasne w obliczu niedawnej pandemii i kolejnych wojen.

– Co więcej, era cyfrowa, zmiany klimatyczne, rozwój mediów społecznościowych i szybki rozwój sztucznej inteligencji, dzień po dniu przyspieszają tempo zmian i musimy znaleźć sposób, aby się do nich zaadaptować – tłumaczy prof. Weron.

Nauka może w tym pomóc, ale żeby tak się stało, potrzebne jest podejście prawdziwie transdycyplinarne, a takie nadal należą do rzadkości. Problemem są głównie trudności komunikacyjne pomiędzy różnymi dyscyplinami.

– W efekcie większość badań w obszarze kolektywnej adaptacji można zakwalifikować do jednej z dwóch kategorii: albo czysto koncepcyjne bez przełożenia na badania ilościowe, albo odwrotnie – prace ilościowe, często z zakresu matematyki, fizyki czy informatyki, bez uwzględnienia wiedzy z nauk społecznych – opowiada prof. Katarzyna Weron.

Projekt TRANSCEND ma wypełnić tę lukę poprzez połączenie wiedzy z nauk kognitywnych i społecznych z metodami stosowanymi przez matematyków i fizyków w ramach teorii systemów złożonych. 

Antykonformizm może być ciekawy

Dlaczego prof. Weron zainteresował akurat antykonformizm?

– Po pierwsze, antykonformizm jest wyjątkowo złożonym typem odpowiedzi społecznej, pojawia się z wielu powodów i przybiera różne formy, które nadal nie są do końca poznane – wyjaśnia laureatka grantu z PWr. – Po drugie, jego rola w kontekście adaptacji zbiorowej wydaje się nietrywialna, ponieważ skutki antykonformizmu mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne.

Co przeważy w kontekście zmiany zbiorowej, aspekt negatywny czy pozytywny, zapewne będzie zależało od wielu czynników i właśnie ich identyfikacją będzie się w najbliższych czterech latach zajmowała nasza badaczka z Wydziału Zarządzania.