Dr inż. Marta Kolonko-Adamska z Wydziału Chemicznego prowadzi badania nad specyficznymi strukturami obecnymi w mikrobiomie jamy ustnej. Na swój projekt otrzymała właśnie grant od organizacji FEBS (Federation of European Biochemical Societies) w wysokości 25 tys. euro.

Federacja Europejskich Towarzystw Biochemicznych (FEBS) to międzynarodowe towarzystwo naukowe, promujące badania z zakresu biochemii, biologii molekularnej i pokrewnych obszarów na terenie Europy i krajów sąsiednich. Została założona w 1964 roku i zrzesza ponad 35 tys. członków w 39 towarzystwach naukowych.

W 2024 r. FEBS obchodzi 60 rocznicę powstania i z tej okazji powstał Fundusz FEBS Booster Fund, mający na celu pomóc naukowcom akademickim rozpoczynającym karierę zawodową. W sumie do 2026 r. przyznanych zostanie do 25 grantów w wysokości 25 tys. euro. Otrzymują je młodzi badacze i badaczki na rozwijanie nowych, niezależnych projektów. Finasowanie mogą przeznaczyć na sprzęt i materiały eksploatacyjne oraz podróże badawcze.

Intrygujący wpływ na ludzkie geny

Wśród ośmiu tegorocznych laureatów i laureatek grantu FEBS znalazła się dr inż. Marta Kolonko-Adamska z Wydziału Chemicznego. Doceniono jej projekt „Ekspresja, oczyszczenie i wstępna analiza strukturalna nowoodkrytych oblin”.

Zajmie się w nim analizą strukturalną trzech „oblin”, z których jedna została zidentyfikowana jako obecna w bakterii komensalnej Streptococcus sanguinis, występującej w zdrowym ludzkim mikrobiomie jamy ustnej.

– Na początku 2024 roku naukowcy odkryli wcześniej nie opisaną klasę fragmentów RNA kolonizujących jamę ustną i jelita ludzi – wyjaśnia zakres swoich badań dr inż. Marta Kolonko-Adamska. – Co ważne, tzw. „obeliski”, jak nazwali je naukowcy, znaleziono w około 50% przypadków badanego mikrobiomu jamy ustnej i 7% mikrobiomu jelit.

„Obeliski” stanowią jednoniciowe koliste fragmenty RNA, których struktura przypomina cienkie pręciki obejmujące cały genom. Co ważne, w ich sekwencji obecne są otwarte ramki odczytu, które kodują nową superrodzinę białek zwanych „oblinami”.

– Strukturalne właściwości i funkcje „oblin” są obecnie nieznane, dlatego tak interesujące jest odkrycie ich potencjalnej roli w komórkach bakteryjnych oraz środowisku jamy ustnej i układzie trawiennym człowieka – mówi dr Kolonko-Adamska. – Projekt jest dla mnie szczególnie intrygujący, ponieważ wciąż niejasny pozostaje wpływ „obelisków” i „oblin” na zdrowie człowieka, ale istnieje duże prawdopodobieństwo, że mogą one zmienić aktywność genetyczną swoich bakteryjnych gospodarzy, co z kolei może wpłynąć na ludzkie geny.

„Obeliski” reprezentują nową, fascynującą klasę elementów RNA. Ich obecność w ludzkim mikrobiomie oraz potencjalne związki z patologiami i zdrowiem sugerują szeroki wpływ na medycynę, biologię molekularną i ekologię mikroorganizmów. – Dlatego ich dalsze badania są kluczowe dla zrozumienia ich biologii i potencjalnego wpływu na zdrowie dodaje dr Kolonko-Adamska.

***

Dr inż. Marta Kolonko-Adamska (Wydział Chemiczny) pracuje w Katedrze Biochemii, Biologii Molekularnej i Biotechnologii PWr. 

Tematyka prowadzonych przez nią badań naukowych obejmuje dwa główne obszary, które łączy wspólny cel: poznanie przestrzennej budowy białek i analizę zależności pomiędzy ich strukturą i funkcją.

Jej głównym zainteresowaniem są białka Methoprene tolerant (Met) i Germ cell-expressed (Gce), uznawane za receptory hormonu juwenilnego u Drosophila melanogaster. Pośredniczą one w działaniu hormonu, a dodatkowo umożliwiają krzyżowanie się hormonalnych ścieżek sygnalizacyjnych regulujących podstawowe procesy fizjologiczne owadów.

Dr Marta Kolonko-Adamska jest laureatka grantów Preludium i Etiuda finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki, stypendystką Stypendium Ministra dla Wybitnych Młodych Naukowców. Należy do Academii Iuvenum Politechniki Wrocławskiej.

Dzięki swojej wszechstronności i samodzielności nawiązała stałą współpracę z Helmholtz Zentrum München (HMGU), gdzie odbywała coroczne kilkumiesięczne staże przy projektach opierających się na koncepcji racjonalnego projektowania leków.