Martyna Florek, absolwentka Wydziału Architektury PWr, zdobyła główną nagrodę w tegorocznym konkursie „Przestrzeń wspólna jest wartością”. Doceniane są w nim prace magisterskie podejmujące temat przestrzeni wspólnych i publicznych. Nagrodzony dyplom to propozycja centrum miejskiego rolnictwa na terenie byłego terminala kontenerowego.

Naszej absolwentce przyznano główną nagrodę w kategorii projektowej konkursu. Oceniane były w niej projekty z zakresu architektury, urbanistyki, planowania przestrzennego i konserwacji dotyczące przestrzeni publicznych i budynków lub ich zespołów.

Pomysł na zdegradowany, poprzemysłowy teren w centrum miasta

W uzasadnieniu jury podkreślało: „Nagrodę przyznano za wyróżniającą się propozycję projektową przekształcenia zdegradowanego terenu poprzemysłowego w intensywnie zurbanizowanym terenie miasta. Przedmiotem pracy jest centrum agrokultury miejskiej, zlokalizowane na terenie byłego terminala kontenerowego, nieopodal ulicy Krakowskiej we Wrocławiu.

Projekt zakłada utworzenie nowego miejskiego ekosystemu bazującego na hodowli żywności przez mieszkańców, wykorzystanie jej w celach konsumpcyjnych i przetwarzanie materii biologicznej w sposób umożliwiający jej ponowne wykorzystanie. Kompleks ma pełnić funkcję edukacyjną i społeczną, stanowiąc centrum rozwoju agroekologii i działalności związanej z rozwojem gospodarki o obiegu zamkniętym.

Projekt jest więc jedną z odpowiedzi, co robić ze zdegradowanymi, poprzemysłowymi terenami w śródmieściach miast, tak aby wielowymiarowo wzbogacić ich ofertę przestrzenno-programową. Należy też podkreślić, że poza programem społecznym i proekologicznym użyte minimalne, ale wyrafinowane środki wyrazu przestrzennego stanowią o wyjątkowych walorach tej pracy”.

Uprawy, kompostowanie, targ…

Były terminal kontenerowy w pobliżu ul. Krakowskiej we Wrocławiu od zakończenia działalności w 2006 r. pozostaje niezagospodarowany. Martyna Florek założyła zagospodarowanie go w formie targu, obiektu naukowego, obiektu edukacyjnego, strefy gastronomicznej oraz obiektu warsztatów kulinarnych.

Przestrzeń pomiędzy budynkami – w jej projekcie – wypełniałoby sześć stref ogrodu miejskiego. Z uwagi na potencjalne zanieczyszczenie gleby rośliny jadalne byłyby tam hodowane w drewnianych skrzyniach, szklarniach, zamkniętych kontenerach z uprawą hydroponiczną oraz w dużych „donicach” wykonanych z kontenerów o zbyt słabym stanie technicznym, aby mogły być zastosowane jako moduł konstrukcyjny. Pozostałe strefy zielone miałyby tam służyć hodowli roślin ozdobnych, a także tworzyć zieloną przestrzeń rekreacyjną.

W południowej części działki, w miejscu byłego skupu złomu, znalazłaby się natomiast  kompostownia kontenerowa, do której trafiałyby bioodpady wyprodukowane w kompleksie, a następnie zostałyby przetworzone na kompost wspomagający wzrost nowych plonów.

Kontener jako moduł

Jak tłumaczyła autorka projektu, podstawowym modułem kompleksu byłby pojedynczy 20-stopowy kontener transportowy – taki sam jakie niegdyś składowane w tym samym miejscu – którego stan techniczny nie pozwalałby już na dalszą eksploatację w dotychczasowej formie.

Grupy kontenerów tworzyłyby bardziej złożone obiekty, a pojedynczy moduł złożony maksymalnie z trzech jednostek kontenerowych stanowiłby jednocześnie element wsporczy dla dachu budynku.

Miejsce miałoby tętnić zielenią, rosnącą niemal na każdej możliwej powierzchni, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków. Klastry kontenerów byłyby zamknięte częściowo dachem z membrany ETFE, która zapewniałaby roślinom dużą ilość światła słonecznego.

Zamknięty cykl

Autorka oparła swoją koncepcję o zasady ekonomii cyrkularnej, bazując strukturę kompleksu na (w dużej mierze) materiałach pochodzenia roślinnego, recyklingowanych lub upcyklingowanych, ze szczególnym udziałem grzybni zastosowanej w formie izolacji cieplnej i akustycznej.

I tak: przetwarzanie materii organicznej w kompleksie tworzyłoby zamknięty cykl, w którym odpad z jednego procesu stanowiłby materiał bazowy dla innego. Wyhodowane warzywa, owoce i zioła byłyby sprzedawane na lokalnym targu, wykorzystywane podczas warsztatów kulinarnych oraz w obiekcie gastronomicznym. Przychód ze sprzedaży w tych obiektach zapewniałby natomiast fundusze na utrzymanie całego kompleksu. Natomiast bioodpady z procesów przetwarzania żywności - łącznie z odpadami pochodzenia biologicznego zebranymi z pozostałych stref kompleksu - trafiałyby następnie do kompostowni, gdzie byłyby przechowywane, a następnie przetwarzane na kompost w bioreaktorach. Gotowy kompost służyłby do nawożenia nowych upraw, w przypadku większych ilości mógłby być także sprzedawany mieszkańcom.

Przestrzeń otwarta

Nasza absolwentka założyła także, że ogród miejski byłby miejscem otwartym na wszystkich mieszkańców miasta zainteresowanych uczestnictwem w społeczności „miejskich rolników”, hodujących warzywa i owoce na własne potrzeby.

W budynku edukacyjnym organizowane byłyby zajęcia szkoły gastronomicznej, ale także teoretyczne i praktyczne warsztaty związane m.in. z tematyką agroekologii, gotowania w oparciu o logikę zero waste czy wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym w różne aspekty życia.

Budynek naukowy stanowiłby z kolei przestrzeń rozwoju zagadnienia miejskiego rolnictwa w kontekście jego bezpieczeństwa i wydajności, a także strefę dla młodych naukowców potrzebujących dostępu do infrastruktury niezbędnej do wdrażania swoich pomysłów.

Autorka założyła, że kompleks byłby dostępny zarówno dla naukowców i ekspertów, jak i dla każdego, kto chciałby się nauczyć jak hodować żywność bez nadwyrężania środowiska.

Dyplom Martyny Florek „Centrum agrokultury miejskiej – metamorfoza terenów poprzemysłowych” powstał pod opieką promotora dr. inż. arch. Tomasza Głowackiego.

Szczegóły na temat konkursu na stronie Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki.

lucy