Trzech naszych naukowców otrzymało granty od Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w ramach nowego programu First Team FENG. Na prowadzenie swoich badań przyznano im w sumie prawie 12 mln zł.

First Team FENG to zupełnie nowy program przygotowany przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej. Umożliwia zdobycie finansowania na założenie zespołu badawczego, zakup aparatury i prowadzenie w Polsce innowacyjnych badań z potencjałem aplikacyjnym.

W każdym projekcie planowana jest współpraca z zagranicznym partnerem naukowym i krajowym partnerem gospodarczym, przy czym wsparcie finansowe udzielone zostało wyłącznie wnioskującej organizacji badawczej z Polski.

Do pierwszego naboru wniosków zgłoszono 202 projekty z 68 organizacji badawczych. Dofinansowanie, dzięki środkom z Funduszu Europejskiego dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), na łączną kwotę 101 361 052 złotych otrzymało 27 projektów, w tym trzy z Politechniki Wrocławskiej:

• dr Maciej Kowalczyk (Wydział Elektroniki, Fotoniki i Mikrosystemów) – „Ultrastabilne lasery impulsowe pokrywające zakres spektralny od bliskiej do dalekiej podczerwieni” – kwota dofinansowania: 4 mln zł,
• prof. Łukasz Sadowski (Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego) – „Inteligentne technologie wytwarzania betonu na bazie odpadowego żużla pomiedziowego wzbogacanego CO₂ wychwytywanym z produkcji przemysłowej dla zeroemisyjnego budownictwa (SPHERE)” – kwota dofinansowania: 3,95 mln zł,
• dr hab. inż. Tomasz Kajdanowicz, prof. uczelni (Wydział Informatyki i Telekomunikacji) – „AITAX (AI Tax Advisor) - innowacyjny system AI do wsparcia w sprawach podatkowych” – kwota dofinansowania: 3,8 mln zł.

Spośród uczelni technicznych granty otrzymała tylko nasza uczelnia (trzy) oraz Politechnika Warszawska (jeden). Najwięcej przypadło w udziale Uniwersytetowi Jagiellońskiemu (pięć).

Lasery przyszłości

W projekcie dr. Macieja Kowalczyka z Katedry Teorii Pola, Układów Elektronicznych i Optoelektroniki na W12 rozwijane będą impulsowe źródła promieniowania laserowego. Jednocześnie będą one emitować w bardzo szerokim zakresie spektralnym: od bliskiej (długość fali ok. 1 µm), przez średnią (ok. 15 µm), aż do dalekiej podczerwieni (<300 µm).

– Takie ultra-szerokopasmowe lasery obecnie nie istnieją, a ze względu na swoją uniwersalność mogą stać się w przyszłości kluczowe dla rozwoju zastosowań nowoczesnej fotoniki. Mowa tutaj o badaniach biomedycznych czy zaawansowanych technologiach półprzewodnikowych – wyjaśnia naukowiec z W12. 

Oprócz poszerzenia zakresu spektralnego laserów, zespół dr Kowalczyka, w skład którego wejdzie osoba świeżo po doktoracie, pracownik naukowo-techniczny oraz trójka studentów i trójka doktorantów, zajmie się też zwiększeniem ich wydajności energetycznej oraz stabilności.

– Efektem ma być źródło impulsów laserowych pokrywających całe pasmo od bliskiej do dalekiej podczerwieni (1–300 µm), które będzie się charakteryzować rekordową wydajnością i najwyższą na świecie stabilnością amplitudową – tłumaczy dr Maciej Kowalczyk i zapowiada, że wyniki zapewnią uwolnienie niedostępnego dotychczas potencjału technologicznego, który umożliwi przełomowe prace rozwojowe i badawcze.

W ramach projektu nasi naukowcy nawiążą współpracę z dwoma partnerami: przemysłowym oraz naukowym. Tym pierwszym będzie polska firma VIGO Photonics, globalny lider w dziedzinie technologii półprzewodnikowych w zakresie średniej podczerwieni. – Wykorzysta ona nasze źródła laserowe w celu charakteryzacji prototypowych detektorów oraz zintegrowanych systemów fotonicznych – wyjaśnia dr Kowalczyk.

Z kolei kooperacja naukowa prowadzona będzie z grupą prof. Ferenca Krausza (laureat Nagrody Nobla 2023 z fizyki) z Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium, z którą dr Kowalczyk od dłuższego czasu blisko współpracuje. – Wspólnie zajmiemy się wykorzystaniem opracowanych przez nas laserów do badań spektroskopowych nad próbkami ludzkiej krwi. Pozwolą one na wcześniejszą diagnostykę chorób nowotworowych i nieinwazyjny monitoring stanu zdrowia pacjentów – mówi dr Maciej Kowalczyk.

Badania mają się zakończyć do września 2028 r.

W poszukiwaniu wysokiej jakości betonu

Beton to najczęściej stosowany materiał budowlany wytwarzany przez człowieka. Najnowsze badania w tej tematyce ukierunkowane są na zmniejszanie zużycia wysokoemisyjnych, nieodnawialnych i krytycznych surowców w betonie, m.in. cementu i kruszyw mineralnych.

– Dotychczas było to realizowane głównie z wykorzystaniem popiołu lotnego ze spalania węgla kamiennego. Jednak w związku z postępującym spadkiem zużycia węgla jego dostępność systematycznie spada – wyjaśnia prof. Łukasz Sadowski z Wydziału Budownictwa Lądowego i Wodnego. –  Alternatywą może być wykorzystanie żużla pomiedziowego. 

W swoim projekcie zespół naukowca z W2 użyje dwutlentku węgla, wychwyconego z produkcji przemysłowej, do wzbogacania żużla pomiedziowego, aby uzyskać wysokiej jakości beton.

– Wartością dodaną będzie to, że dwutlenek węgla zamiast zostać wyemitowany do atmosfery, zostanie długotrwale umieszczony w betonie, co będzie miało korzystny wpływ na środowisko – mówi naukowiec z W2. – W efekcie pojawi się szansa na zmniejszenie zużycia kruszyw i cementu, a dzięki zmagazynowaniu CO₂ beton będzie miał potencjał, żeby stać się niemal zeroemisyjnym.

Obecnie na świecie produkuje się ponad 4 mld ton betonu rocznie. Jego trwałość to minimum 50 lat. Dlatego zaplanowane badania naszych naukowców są atrakcyjnym, długoterminowym sposobem zmagazynowania sporych ilości wychwyconego dwutlenku węgla. – Pozyskane przez nas dane „zapamięta” algorytm sztucznej inteligencji w modelu, który udostępnimy użytkownikom – opisuje badacz z PWr. – Pozwoli on przewidzieć właściwości betonu na bazie żużla pomiedziowego wzbogacanego CO₂ bez konieczności wykonywania w przyszłości ponownie badań, które zostaną wykonane w naszym projekcie. 

Międzynarodowy zespół prof. Łukasza Sadowskiego będzie liczył dziesięć osób i w jego skład wejdą adiunkt, dwóch asystentów, dwóch doktorantów, trzech studentów i dodatkowy specjalista. Planowana jest bliska współpraca z otoczeniem gospodarczym, przy udziale prof. Branko Savija z TU Delft, który będzie partnerem naukowym. Wyniki poznamy za cztery lata.

Sztuczna inteligencja na pomoc kwestiach podatkowych

Nie da się ukryć, że świat podatków jest skomplikowany i dynamiczny. Zmieniające się przepisy, niejednolite interpretacje oraz orzecznictwo w sprawach podatkowych sprawiają, że zarówno przedsiębiorcy, jak i doradcy podatkowi stają przed wyzwaniem, by być na bieżąco z obowiązującym stanem prawnym oraz stanowiskiem organów podatkowych i sądów.

– Manualne wyszukiwanie interpretacji oraz orzeczeń w sprawach podatkowych w dostępnych bazach danych czy na stronach internetowych jest czasochłonne i nierzadko nieefektywne – wyjaśnia dr hab. inż. Tomasz Kajdanowicz, prof. uczelni z Wydziału Informatyki i Telekomunikacji, który dodaje, że znalezienie odpowiedniej interpretacji czy wyroku dokładnie odpowiadającego konkretnemu stanowi faktycznemu, może zająć wiele godzin, a nawet dni.

Ponadto, przygotowanie wniosku o interpretację podatkową w indywidualnej sprawie to proces wymagający nie tylko dogłębnej wiedzy z zakresu prawa podatkowego, ale także umiejętności precyzyjnego opisania stanu faktycznego, stanowiska podatnika oraz sformułowania odpowiednich pytań. Błędy w tym zakresie mogą prowadzić do otrzymania nieodpowiedniej interpretacji.

– W obliczu tych wyzwań dostrzegliśmy pilną potrzebę usprawnienia procesu wyszukiwania interpretacji podatkowych i orzeczeń oraz przygotowywania wniosków o interpretację – mówi naukowiec z W4.

Projekt AITAX, którego prof. Kajdanowicz jest liderem, zakłada opracowanie systemu umożliwiającego: efektywne definiowanie stanów faktycznych, wyszukiwanie spraw podobnych, podsumowywanie stanowisk organów podatkowych i sądów oraz generowanie fragmentów wniosków o interpretację, umożliwiając poprawę efektywności pracy doradców podatkowych, biur rachunkowych oraz przedsiębiorców.

W tym celu naukowcy z PWr zamierzają opracować repozytorium do przechowywania i semantycznego indeksowania dokumentów podatkowych, algorytmy do reprezentacji spraw podatkowych w przestrzeni embedingów oraz mechanizm wyszukiwania spraw podobnych na podstawie semantycznych osadzeń. Stworzą także agenta konwersacyjnego (chatbot) do interaktywnego definiowania stanów faktycznych oraz metodę sumaryzacji zbiorów interpretacji i orzeczeń sądowych, a także generator opisów do wniosków o interpretację podatkową.

W zespole prof. Kajdanowicza pracować będzie osoba świeżo po doktoracie, a także dwóch doktorantów i dwóch studentów. Projekt będzie konsultowany z firmą mKomornik oraz kancelarią Olesiński i Wspólnicy. Partnerem merytorycznej części metod AI oraz planów internacjonalizacji i szukania szans wdrożeń za granicą ma być prof. Nitesh Chawla z University of Notre Dame w USA. Całość potrwa trzy lata.