Działające na Wydziale Architektury PWr koło naukowe Industria ogłosiło konkurs na projekt koncepcyjny muzeum, którego stworzenie u siebie planuje Cementownia Odra w Opolu. Zainteresowani mają czas do siódmego czerwca na nadesłanie swoich wizji tego miejsca

Z produkcją cementu Opole związane jest od ponad stu lat. To zasobom kamieni wapiennych miasto zawdzięcza swój dynamiczny rozwój, dzięki któremu z niewielkiej miejscowości przekształciło się w duży, regionalny ośrodek. Przed drugą wojną światową w Opolu funkcjonowało aż dziewięć cementowni, które nie mogły narzekać na brak zamówień, bo zapotrzebowanie na to spoiwo budowlane w  pierwszych dekadach XX w. było ogromne. Razem wytwarzały więc około 620 tys. ton cementu rocznie. 

Dziś jego produkcją w tym mieście zajmuje się już tylko jedna firma – Cementownia Odra,  za to na dużo większą skalę. Rocznie przedsiębiorstwo wytwarza około miliona ton cementu i 450 tys. ton klinkieru portlandzkiego, które sprzedaje zarówno w Polsce, jak i za granicą.  I to właśnie Cementownia Odra (której korzenie sięgają 1911 r.) poprzez muzeum planuje przypomnieć o przemysłowym dziedzictwie miasta, ale także pokazać współczesne zastosowania betonu i ekologiczne aspekty funkcjonowania zakładu produkującego cement. Chce też zaprezentować, jak wygląda wytwarzanie cementu – od wydobycia surowca wapiennego po przesypanie gotowego produktu do specjalnego kontenera kolejowego lub do papierowej torby, w jakich jest sprzedawana klientom indywidualnym.

Dwa miejsca na muzeum

- O pomyśle stworzenia takiej placówki przedstawiciele firmy opowiedzieli naszemu opiekunowi, dr. Piotrowi Gerberowi. Pokazali mu także obiekty cementowni i miejsca, w których mogłoby powstać pierwsze w Polsce muzeum cementownictwa. Pomysł bardzo mu się spodobał i zaproponował nam, byśmy zajęli się przeprowadzeniem konkursu na stworzenie koncepcji tego miejsca – opowiada Agnieszka Nowicka z koła naukowego Industria, działającego na Wydziale Architektury PWr i zajmującego się promowaniem dziedzictwa przemysłowego. 

Konkurs organizują wspólnie koło naukowe Industria, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej i Cementownia Odra, która funduje nagrody finansowe dla autorów najlepszych prac, a także zastrzega sobie prawo skorzystania z tych koncepcji w czasie prac nad stworzeniem muzeum. 

Placówka mogłaby powstać w jednej z dwóch lokalizacji – dawnym Domu Robotnika lub na terenie, na którym pozostał częściowo zburzony zbiornik, dawniej wykorzystywany do produkowania cementu metodą mokrą.

Dom Robotnika obecnie służy pracownikom cementowni jako sala gimnastyczna, w której organizują m.in. rozgrywki siatkarskie. Przed laty było to jednak miejsce koncertów, przedstawień i przemówień. Sala ma więc sporej wielkości scenę oraz miejsce dla orkiestry, na które wchodzi się po schodach. Są tam także wydzielona szatnia i osobne pomieszczenia gospodarcze. 

Z kolei na terenie ze zbiornikiem mógłby powstać zupełnie nowy budynek wykorzystujący to zagłębienie albo też zakładający wyrównanie terenu. Wszystko zależy od pomysłowości studentów.

Organizatorzy konkursu podkreślają, że oczekują kreatywnych i przemyślanych wizji placówki, która miałaby funkcjonować w środku czynnego zakładu produkcyjnego. Liczą na nowatorskie rozwiązania i oryginalne pomysły dotyczące zagospodarowania jednej lub obu lokalizacji przewidywanych pod muzeum oraz otaczających je terenów. 

Studenci mają także sami zadecydować o tym, jak będzie wyglądała przestrzeń wystawiennicza. Mogą więc popuścić wodze wyobraźni. Firmie zależy jednak na tym, by muzeum pokazywało zarówno historię produkcji cementu w Opolu, jak i jego obecne wykorzystywanie w kraju i na świecie. Chce także, by placówka podkreślała ekologiczną rolę cementowni, która nie tylko nie produkuje odpadów, ale jeszcze sama je zagospodarowuje (około 400 tys. ton rocznie). W produkcji cementu wykorzystuje bowiem m.in. popioły lotne, żużel wielkopiecowy czy rea-gips, które są produktami odpadowymi z innych zakadów. 

Konkurs dla studentów uczelni z regionu

W konkursie mogą wziąć udział studenci Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, Wydziału Budownictwa i Architektury Politechniki Opolskiej oraz kierunku Architektura Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie. Na przygotowanie koncepcji mają czas do siódmego czerwca. Powinni nadesłać: projekt zagospodarowania terenu w skali 1:500, rzuty wszystkich kondygnacji (skala 1:200), przekrój (skala 1:200), wizualizacje i schematy funkcjonalne. Mogą także opracować dodatkowe  materiały pokazujące ideę projektu (aksonometrie, przekroje w innych skalach, wizualizacje, makieta).

Ich prace będzie oceniać jury, które stworzą: Wojciech Putra, prezes Cementowni Odra, dr Piotr Gerber, kierownik Zespołu historii techniki i konserwacji architektury postindustrialnej w Katedrze Historii Architektury, Sztuki i Techniki Wydziału Architektury PWr i Agnieszka Nowicka, wiceprzewodnicząca Industrii. 

Laureatów konkursu poznamy 9 czerwca podczas gali w Muzeum Hutnictwa Cynku w Katowicach-Szopienicach. Szczegóły na temat konkursu także w wydarzeniu na Facebooku.

Lucyna Róg