Polskie Towarzystwo Elektroniki Teoretycznej i Stosowanej poświęca kolejne lata pamięci wybitnych uczonych elektryków i elektroników. Wiążą się one najczęściej ze stuleciem urodzin słynnych naukowców, a mają przypominać o ich niebanalnych dokonaniach i osiągnięciach

Decyzją Zarządu Głównego PTETiS rok 2012 proklamowano Rokiem Profesora Tadeusza Zagajewskiego – pioniera radiotechniki i telekomunikacji.

Prof. Tadeusz Zagajewski w 1930 r. rozpoczął studia na Oddziale Elektrotechnicznym Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej. Pięć lat później uzyskał dyplom inżyniera elektryka z wynikiem bardzo dobrym, a zaraz potem odbył dwuletnią służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. W 1936 r. znalazł zatrudnienie w Państwowych Zakładach Tele- i Radiotechnicznych w Warszawie, gdzie skonstruował serię krótkofalowych nadajników radiokomunikacyjnych. We wrześniu 1939 r. powrócił do Lwowa i podjął pracę w Instytucie Politechnicznym. Jako asystent w Katedrze Radiotechniki prowadził ćwiczenia tablicowe i laboratoryjne oraz wykłady z urządzeń radionadawczych.

Kiedy w 1941 r. Niemcy zajęli Lwow i zamknęli uczelnie, inż. Zagajewski zatrudnił się w Parowozowni Lwów--Wschód. Wykorzystując umiejętności konstruktorskie, naprawiał tam nadajniki radiowe dla Armii Krajowej. W eseju pt. 619 słów o moim ojcu Adam Zagajewski wspomina: szedł przez miasto z nadajnikiem radiowym w teczce, mijając co chwilę niemieckie patrole… dzięki temu miasta na „L” mogły ze sobą rozmawiać, Lwów łączył się z Londynem. Po zdobyciu Lwowa przez Sowietów i ponownym uruchomieniu Lwowskiego Instytutu Politechnicznego w 1944 r. inż. Zagajewski został docentem w Katedrze Radiotechniki.

Kto wie, czy gdyby nie nagła choroba kilkumiesięcznego syna Adasia, która w 1945 r., w drodze do Wrocławia, zmusiła rodzinę profesora do opuszczenia pociągu w Gliwicach, uczony nie związałby swojego naukowego życia z Politechniką Wrocławską. Został jednak na Śląsku, gdzie wziął udział w tworzeniu Politechniki Śląskiej – jako adiunkt na Wydziale Elektrycznym. Dzięki umiejętności podejmowania pracy w każdych, nieraz bardzo trudnych warunkach i wielkim zdolnościom organizacyjnym utworzył tam laboratorium radiotechniczne z materiałów i urządzeń poniemieckich, darów przemysłu i UNRRA oraz sprzętu nabytego od przybyłych ze Lwowa pracowników Zakładu inż. E. Romera.

Jesienią 1946 r. obronił na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej pracę doktorską pt. Wpływ nieliniowych elementów obwodu na stabilizację częstotliwości generatorów samowzbudnych. Rok później został zastępcą profesora i kierownikiem Katedry Radiotechniki na Wydz. Elektrycznym. W 1951 r. dr Tadeusz Zagajewski awansował na kontraktowego profesora nadzwyczajnego Katedry Radiotechniki. W latach 1947-1953, kiedy prowadził wykłady i ćwiczenia z miernictwa radiotechnicznego, lamp elektronowych, urządzeń radionadawczych, urządzeń zasilających i radiotechniki, prof. Zagajewski nawiązał kontakty z przemysłem hutniczym, chemicznym i energetyką. Jego zespół wykonał wiele nowatorskich prac badawczych i stosowanych, dotyczących m.in.: zastosowań przemysłowych elektroniki, technologii i zastosowania grzejnictwa indukcyjnego, opracowania metod aparatury pomiarowej i sterowniczej obrabiarek, badań nieniszczących materiałów metodami ultradźwiękowymi i elektromagnetycznymi. Wspólnie z Instytutem Odlewnictwa opracowano i wdrożono do produkcji przyrząd analogowy Cristalgraf i jego wersję mikroprocesorową do szybkiego określania składu chemicznego i wytrzymałości stopów żelaza i metali niezależnych.

Kolejne lata to awans na stanowisko dziekana Wydziału Elektrycznego (1955/1956) oraz prorektora PŚ ds. nauki (1956-1959). W październiku1961 r. na Wydziale Elektrycznym powołano Oddział Automatyki, a profesor został jego kierownikiem. W tym czasie uczestniczył także w pracach Zespołu Automatyki, który w dwa lata przygotował podstawowe założenia organizacyjne i plan studiów samodzielnego Wydz. Automatyki. Powołano go w lutym 1964 r., a na pierwszym posiedzeniu Rady Wydziału na dziekana wybrano prof. Zagajewskiego.

Kiedy w marcu 1968 r. władze zdjęły z afisza inscenizację „Dziadów” w Teatrze Narodowym w Warszawie, a fala protestów młodzieży akademickiej zalała Polskę, prof. Zagajewski stanął po ich stronie. Na wiecu zwołanym przez władze uczelni po demonstracji w Gliwicach, brutalnie spacyfikowanej przez milicję, jako jedyny wystąpił w obronie studentów. Do dziś wielu z jego wychowanków ze wzruszeniem wspomina ten gest i postawę. Nie doceniły ich władze PŚ, pod których naciskiem musiał zrezygnować z funkcji dziekana i kierownika katedry.

Z jego inicjatywy w 1974 r. powołano Instytut Elektroniki, którym kierował do przejścia na emeryturę w 1983 r.
Prof. Tadeusz Zagajewski był promotorem 15 rozpraw doktorskich i opiekunem prac dyplomowych ponad 200 magistrów i  inżynierów. Jego dorobek publikacyjny to ok. 70 prac opublikowanych w czasopismach naukowych i technicznych oraz książki i podręczniki, na których wychowało się kilka pokoleń studentów i inżynierów elektroników.

W 1960 r. został członkiem korespondentem, a w 1976 r. członkiem rzeczywistym PAN. Do Stowarzyszenia Elektryków Polskich wstąpił jeszcze w trakcie studiów we Lwowie w 1932 r. Współtworzył Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej i przewodził jego zarządowi głównemu w latach 1973-1976.
Otrzymał Złotą Odznakę Honorową SEP, Medal im. prof. Stanisława Fryzego oraz wiele innych nagród i odznaczeń, m.in. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Medal KEN. W uznaniu jego wielkich zasług dla rozwoju nauki polskiej i Politechniki Śląskiej senat tej uczelni nadał mu w 1992 r. tytuł doktora honoris causa.
oprac. Joanna Pająk

Zdjęcie: archiwum

Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej powstało w 1961 r. Dziś zrzesza ponad 800 członków, którzy zajmują się organizacją krajowych i zagranicznych konferencji, sympozjów, warsztatów, konkursów naukowych dla młodych naukowców. Towarzystwo prowadzi również działalność wydawniczą i promuje osiągnięcia z dziedziny elektrotechniki i elektroniki. Jednym z jego założycieli był prof. Tadeusz Zagajewski.