Ruszyły prace nad Atlasem Zasobów Otwartej Nauki (AZON) w Centrum Wiedzy i Nauki Technicznej (CWiNT) Politechniki Wrocławskiej. Ta internetowa platforma informacyjna powstaje w ramach projektu: Aktywna Platforma Informacyjna e-scienceplus.pl. i ma gromadzić, przetwarzać i udostępniać zasoby nauki w otwartej formie cyfrowej wszystkim zainteresowanym.  

Koordynatorem projekt jest Politechnika Wrocławska wraz Partnerami: Akademią Wychowania Fizycznego, Uniwersytetem Przyrodniczym, Uniwersytetem Medycznym i Instytutem Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk. 

- Udostępnianie jest bardzo ważne z jednego choćby względu: te zasoby, które mają charakter otwarty pozwalają zaprezentować jakie prace prowadzimy ale przede wszystkim rozwijać je, szukać partnerów na świecie do wspólnych projektów rozwijających daną tematykę badawczą - powiedział dr Waldemar Grzebyk, kierownik projektu i dyrektor CWiNT. 

Cele Projektu

W projekcie, zostaną stworzone modelowe warunki do udostępniania zasobów jednostek naukowych powstających zarówno w procesach badawczych, edukacyjnych jak i popularyzatorskich. Zasoby będą zintegrowane i dostosowane, tak aby można je było łatwo przeszukiwać, ponownie używać i wykorzystywać w nauce, biznesie czy przez innych zainteresowanych.  

- Każda uczelnia w Polsce posiada pewne zasoby, które udostępnia na platformach informatycznych. Nie ma jednak spójnego systemu, gdzie można udostępniać zasoby wypracowane w ramach prac naukowo-badawczych czy rozwojowych. Nie ma też zdefiniowanych formatów i sposobów prezentacji otrzymanych wyników - dodał kierownik projektu.  

Politechnika Wrocławska udostępni m.in. zasoby Muzeum Politechniki Wrocławskiej, modele 3D, skany zdjęć 360 st. tych modeli, materiały konferencyjne, publikacje naukowe, zasoby Dolnośląskiej Biblioteki Cyfrowej i zasoby baz dorobku naukowego. 

- Udział AWF w projekcie AZON podyktowany jest chęcią udostępnienia zasobów naukowych w formie cyfrowej. Uczelnia udostępni ok. tysiąca publikacji zdigitalizowanych w ramach projektu: 800 zdjęć, 460 nagrań wideo (ok. 900 godzin) oraz 30 dokumentów i 1000 nagrań wideo (50 godzin) dostępnych już w formie cyfrowej. Są to książki, czasopisma, monografie, materiały z obozów dydaktyczno-sportowych - poinformował dr Wojciech Starościak, koordynator projektu z ramienia AWF. 

Z kolei Uniwersytet  Przyrodniczy we Wrocławiu udostępni wyselekcjonowane zasoby uczelni umieszczając na platformie 7320  dokumentów i obiektów, w skład których wejdą m.in. interaktywna baza działalności badawczej i rozwojowej, baza oferty produktowej i technologicznej oraz platforma edukacyjna z obiektami e-learningu.  Pozostałą cześć zasobów będą tworzyć: kolekcje makroskopowe, kolekcje obrazów, rysunków i szkiców z architektury, kolekcje okazów roślinnych i zwierzęcych, próbki  glebowe,  książki i czasopisma, skrypty, monografie, rozprawy, artykuły i materiały konferencyjne.

- Podstawowym celem Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, jako partnera projektu, jest zaprezentowanie działalności badawczej naukowców uczelni społecznościom naukowym, krajowym i międzynarodowym i szerokie udostępnienie wyników tej działalności poprzez powszechny dostęp do informacji zawierającej zakres badań prowadzonych na uczelni, profile naukowców prowadzących badania wraz z ich pozycjonowaniem, zakres działań o charakterze edukacyjnym i usług, które uczelnia prowadzi dla społeczeństwa, w tym dla przedsiębiorców - powiedziała Dorota Tedys z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.

Podobnie Instytut Badań Systemowych PAN z Wrocławia chce udostępniać prace doktorskie z lat 1988-2010, które do tej pory nie były udostępniane on-line. Kolekcje stanowią rozprawy doktorskie, obronione przez Radę Naukową IBS PAN w dziedzinie nauk technicznych z automatyki, robotyki oraz informatyki.

- Ponieważ brakuje swobodnego dostępu do treści rozpraw, umieszczenie ich w AZONie niewątpliwie przyczyni się do zwiększenia ich dostępności dla naukowców, specjalistów i studentów - powiedziała mgr Dagmara Borkowska z IBS PAN.    Natomiast Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu zamierza w AZONie udostępnić zasoby piśmiennicze, które obejmą 1800 publikacji (ok. 300 tys. stron), wydanych w XIX i I poł. XX w. 

- Wybrane do zdigitalizowania publikacje stanowią dorobek uczonych i pionierów światowej i europejskiej medycyny, profesorów Uniwersytetu Wrocławskiego – powiedziała Urszula Jurgowska z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. 

Dorobek ten odzwierciedla bogatą historię nauczania medycyny we Wrocławiu i jest świadectwem ciągłości nauki wrocławskiej, wielonarodowości i wielokulturowości twórców i ich wpływu na rozwój nauk medycznych, farmaceutycznych, szpitalnictwa, lecznictwa uzdrowiskowego tego regionu. 

Oprócz wartości naukowych, poznawczych i historycznych przeznaczony do zdigitalizowania zbiór polsko- i niemieckojęzycznych prac posiada dużą wartość edytorską, biograficzną i stanowi cenny materiał w badaniach proweniencyjnych, gdyż wiele z nich zostało wydanych przez znane oficyny wydawnicze i drukarnie, w pięknej szacie graficznej i edytorskiej oraz zaopatrzonych w osobiste znaki własnościowe, autografy, pieczątki, marginalia. Zdigitalizowana zostanie także baza preparatów histologicznych, która obejmuje 1500 przypadków poddanych preparatyce z wykorzystaniem różnych metod laboratoryjnych, w tym immunohistochemii, immunofluorescencji, fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ, mikroskopii elektronowej oraz mikromacierzy tkankowych. 

AZON dla wszystkich, również niewidzących i niesłyszących

AZON zostanie przystosowany również do potrzeb osób niewidzących, niedowidzących i niesłyszących dzięki zastosowaniu m.in. transkrypcji, syntezy mowy, lektora języka migowego czy napisów.

- Projekt zakłada stworzenie platformy, która zostanie napełniona kontentem już wytworzonym. Trzeba go jedynie dostosować do prezentacji w różnych formach i przystosować do potrzeb osób niepełnosprawnych – powiedział dr Grzebyk.

Ważnym elementem tego projektu jest opracowanie zasad formalno-prawnych związanych z udostępnianiem własności intelektualnej. 

- Bardzo często mamy wątpliwości co mamy udostępniać, na jakich zasadach, na jakich licencjach. W tym projekcie postaramy się dokonać takiej analizy, która będzie pomocna twórcom czy i na jakich warunkach mogą udostępniać wytworzone zasoby w ramach swojej pracy - mówił dr Grzebyk. Dodał, że projekt jest bardzo istotny dla Politechniki Wrocławskiej jak i Partnerów. Liczymy, że AZON znajdzie zastosowanie i w innych instytucjach i zaspokoi ich potrzeby.  

Planowane efekty 

1. Udostępnienie wartościowych zasobów powstających w jednostkach naukowych (badawczych, edukacyjnych, popularyzatorskich);
2. Zintegrowanie i dostosowanie zasobów do standardów dostępności (łatwe przeszukiwanie i gotowość do ponownego użycia); 
3. Stworzenie warunków do popularyzacji unikatowych wyników badań i ich dalszego szerokiego wykorzystania (w nauce i biznesie oraz przez ogół obywateli);
4. Ułatwienie dostępu do jednolitych zbiorów wiedzy specjalistycznej dotąd niepublikowanych z różnorodnych dziedzin;
5. Zbudowanie świadomości społecznej w zakresie potrzeby digitalizacji zasobów nauki i idei Open Data wśród twórców i odbiorców.  

- Formuła tego projektu jest taka, że zarówno zasoby przez nas udostępniane jak i oferowane narzędzia będziemy udostępniać w sposób otwarty, nieodpłatny. Oczywiście część zasobów będzie musiała być połączona z autoryzacją czy uwierzytelnianiem ze względu na ochronę własności intelektualnej - powiedział dr Mateusz Tykierko z Wrocławskiego Centrum Sieciowo-Komputerowego (WCSS) Politechniki Wrocławskiej, odpowiedzialnego w projekcie za informatyzację.   

Projekt jest finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. 

Zapraszamy do współpracy kontakt@azon.e-science.pl.