Światowej sławy fizyk, laureat tegorocznej Nagrody Nobla – prof. Ferenc Krausz – gościła na PWr – i m.in. wygłosił wykład w ramach Interdyscyplinarnego Seminarium Naukowego. Opowiedział o impulsach świetlnych w skali attosekundowej i ich zastosowaniu w medycynie.

Prof. Ferenc Krausz jest dyrektorem Instytutu Optyki Kwantowej Maxa Plancka w Monachium. W październiku razem z prof. Anne L'Huillier i prof. Pierrem Agostinim zostali laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Uhonorowano ich za utworzenie nowych narzędzi do badania świata elektronów wewnątrz atomów i cząsteczek.

Prof. Krausz współpracuje też z Politechniką Wrocławską, czego efektem jest m.in. jego listopadowa wizyta na naszej uczelni. Naukowiec zainaugurował, w ramach programu Max Planck Partner Group, działalność specjalnej grupy badawczej specjalizującej się w budowie ultraszybkich laserów. Jej kierownikiem został dr Maciej Kowalczyk z Wydziału Elektroniki, Fotoniki i Mikrosystemów, który w latach 2020-22 współpracował z prof. Krauszem w Niemczech na stażu podoktorskim.

Węgierski naukowiec wygłosił też na PWr 7 listopada otwarty wykład „Attosecond Science: From Speeding Up Electronics to Probing Human Health”.

Bezpośrednią transmisję z wydarzenia można obejrzeć na naszym kanale na YouTube.

Prof. Ferenc Krausz jako pierwszy na świecie wygenerował i zmierzył pojedyncze impulsy świetlne w skali attosekundowej (jedna attosekunda to 10 ^-18 s) i jest uznawany za twórcę tak zwanej fizyki attosekundowej. Ten eksperyment pozwala obserwować ruchy elektronów wewnątrz atomów, co w 2002 roku zostało uznane przez czasopisma naukowe „Nature” i „Science” jako jedno z najważniejszych osiągnięć w nauce. Pomiary te przyniosły nowe spojrzenie na fizykę atomową i fizykę ciała stałego. Naukowiec prowadzi badania nad zrozumieniem procesów mikroskopowych z udziałem elektronów, atomów i molekuł.

Ferenc Krausz urodził się w miejscowości Mór (Węgry) w 1962 r., studiował elektrotechnikę na Politechnice w Budapeszcie i jednocześnie fizykę teoretyczną na Uniwersytecie w Budapeszcie. W 1991 roku uzyskał stopień doktora w dziedzinie elektroniki kwantowej na Politechnice Wiedeńskiej, a w dwa lata później habilitację. Od 2003 r. jest dyrektorem Instytutu Optyki Kwantowej im. Maxa Plancka w Monachium, gdzie kieruje Zespołem Fizyki Attosekundowej, a od 2004 r. jest kierownikiem Katedry Fizyki Doświadczalnej na Uniwersytecie Ludwika Maksymiliana w Monachium.

Jest laureatem wielu prestiżowych nagród (m.in. 2005 – nagroda Leibniza, 2006 – „Quantum Electronics Award”, IEEE Laser and Electro-Optics Society, 2006 – brytyjski „Progress Medal”, 2022 – Wolf Prize, 2022 – BBVA Frontiers of Knowledge Award).

Najważniejszą nagrodę otrzymał 3 października 2023 r. – Nagrodę Nobla z Fizyki za eksperymentalne metody generujące attosekundowe impulsy światła dla celów badania dynamiki elektronów w materii. Po jej przyznaniu zadeklarował, że pieniądze pochodzące z nagrody przekaże na pomoc Ukrainie.

Aktualne prace jego grupy obejmują wykorzystanie ultrakrótkich impulsów laserowych w badaniach biomedycznych. Profesor Krausz chce wykorzystać technologię pomiaru femto- i attosekundowych impulsów do spektroskopowej analizy próbek krwi i wykrywania drobnych zmian w ich składzie. Ze swoim zespołem bada, czy zmiany te są na tyle specyficzne, aby umożliwić jednoznaczną diagnozę chorób – najlepiej w ich początkowych stadiach. Oznacza to nową erę fizyki attosekundowej, ponieważ byłoby to jej pierwsze praktyczne zastosowanie i może mieć bezpośredni wpływ na codzienne życie ludzi.