Wyzwania w rozwoju AI, „drenaż mózgów” i kwestie nakładów na naukę to główne tematy poruszone podczas debaty „Rola uczelni w rozwoju AI dla strategicznych potrzeb państwa”. Spotkanie na Forum Ekonomicznym w Karpaczu zorganizowała Politechnika Wrocławska.

W debacie udział wzięli Anna Sobolak, posłanka na Sejm RP, dr Dariusz Standerski, wiceminister cyfryzacji, prof. Arkadiusz Wójs, rektor Politechniki Wrocławskiej, prof. Jerzy Lis, rektor Akademii Górniczo–Hutniczej w Krakowie, prof. Alojzy Nowak, rektor Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. Krzysztof Zaremba, rektor Politechniki Warszawskiej.

Dyskusja, którą moderował prof. Piotr Sankowski, miała pokazać, w jaki sposób polska nauka może wzmocnić bezpieczeństwo i innowacyjność kraju.

Dr Standerski podkreślił, że polska sztuczna inteligencja przez ostatnie lata była rozwijana przede wszystkim przez środowiska naukowe, dzięki którym w coraz szerszym zakresie możemy korzystać z opracowanych rozwiązań.

– Dzięki temu uczelnie już zapisały się w historii rozwoju AI, a gdzie ta historia nas poprowadzi, to kolejne ekscytujące pytanie, bo bardzo trudno to wszystko przewidzieć. Musimy natomiast dalej inwestować w rozwój tej technologii, choć wszyscy zdajemy sobie sprawę, że wymaga to ogromnych nakładów finansowych i możemy w tym zakresie wykorzystać środki unijne – mówił wiceminister. – Już inwestujemy w działające na uczelniach superkomputery, powstaje fabryka sztucznej inteligencji w Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym, a mam nadzieję, że już za chwilę zostaną ogłoszone wyniki konkursu na drugą taką jednostkę w AGH. Dlatego właśnie szykujemy kolejne środki m.in. 200 mln zł z funduszy europejskich na cyfrowy rozwój – dodał.

Przepływ specjalistów z nauki do biznesu – problem czy szansa?

Wśród poruszanych zagadnień pojawiła się m.in. kwestia tzw. „drenażu mózgów” z uczelni do przemysłu. Anna Sobolak przyznała, że jest to dość powszechne zjawisko na całym świecie, ale z perspektywy państwa lepiej byłoby, gdyby naukowcy zostawali na uczelniach i kontynuowali swoje badania.

– W tej kwestii dyskusja powinna się toczyć również na poziomie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Chodzi o wprowadzenie takich zmian, aby zapewnić pewnego rodzaju atrakcyjność stanowisk badawczych i zachęcić naukowców do pozostania na uczelniach. Rolą państwa są dwie rzeczy, zapewnienie bezpieczeństwa i zadbanie o ekosystem innowacji tak, aby przepływ talentów między nauką, biznesem i sektorem publicznym nie był stratą, ale wygraną dla każdego – mówiła posłanka.

Prof. Jerzy Lis, rektor AGH powiedział, że nie boi się konkurencji ze strony przemysłu, ponieważ podobna sytuacja miała już miejsce 20 lat, gdy rozwijały się technologie informatyczne i gdy również obserwowane było tego typu zjawisko.

– Być może jest to specyficzny polski model, gdzie na uczelniach rozwijają się technologie i są kształceni specjaliści, którzy później są poszukiwani przez firmy prywatne. Dobrze że jest taka konkurencja, a uczelnie stają się siłą napędową dla nowych rozwiązań. Nie ma lepszych powiązań biznesu z nauką niż powiązania personalne – mówił prof. Lis. – Żeby jednak była konkurencja, to szanse muszą być w miarę równe i tutaj pojawia się pewien problem, a mianowicie nakłady. Obecnie dajemy sobie radę, ale na dłuższą metę nie wytrzymamy tego – dodał.

Rektor AGH zwrócił uwagę, że siłą uczelni jest kooperacja i sieciowanie, a zapowiadane inwestycje w fabryki sztucznej inteligencji są tego najlepszym przykładem. Dodał, że młodzi ludzie rozpoczynający naukę na uczelniach musi mieć możliwość wyboru, czy chcą kontynuować naukę, czy jednak rozwijać karierę w prywatnych firmach.

Prof. Krzysztof Zaremba zaznaczył, że rzeczywiście coraz trudniej jest zatrzymać młodych ludzi na uczelni, a podstawową przyczyną są kwestie finansowe, ponieważ szkoły wyższe nie są w stanie zaoferować wynagrodzenia porównywalnego z pieniędzmi oferowanymi w sektorze prywatnym.

– Ta dysproporcja jest ogromna. Czytałem wyniki badania przeprowadzonego na zlecenie Komisji Europejskiej, w którym pytano, jakie trzeba spełnić warunki, żeby młodzi ludzie, którzy chcą prowadzić badania, zostali na uczelni. I odpowiedź była taka, że jeżeli zapewnimy płacę na poziomie mniej więcej 70% tego, co otrzymaliby na zewnątrz, to jest duże prawdopodobieństwo, że zostaną. Dlaczego? Dlatego, że mają poważną rekompensatę w postaci przede wszystkim zajmowania się tym, co ich fascynuje, dużej swobody działania, stabilności zatrudnienia i atmosfery – dodał rektor Politechniki Warszawskiej.

Prof. Arkadiusz Wójs przyznał, że martwi go także konkurencja na arenie międzynarodowej. – Liczba studentów w Polsce jest proporcjonalnie podobna do innych krajów europejskich, ale w naszym kraju jest dużo mnie doktorantów i badaczy w przeliczeniu na studenta niż w Europie. A rywalizujemy publikując w tych samych czasopismach, walczymy o granty w tych samych międzynarodowych konkursach. Jeśli nasz naukowiec nie tylko mniej zarabia, ale musi też przeznaczyć więcej czasu na dydaktykę, to trudno oczekiwać spektakularnych sukcesów – wyjaśniał.

Prof. Zaremba zwrócił uwagę, że ważnym elementem w poprawie sytuacji powinna być zmiana systemu kształcenia w szkołach podstawowych i średnich. – Trzeba po prostu podnieść poziom nauczania, a wtedy z odpowiednio przygotowanymi kandydatami na studia będzie potrafili zrobić wspaniałe rzeczy. Nadal trafiają do nas perełki, osoby które zostają wybitnymi naukowcami i specjalistami, ale tylko dlatego, że otaczamy ich odpowiednią opieką – podkreślił. – To właśnie dydaktyka jest kluczowa w dalszym rozwoju naszego kraju, w tym zwłaszcza technologii związanych ze sztuczną inteligencją – dodał.

Panel „Rola uczelni w rozwoju AI dla strategicznych potrzeb państwa” był najważniejszym wydarzeniem zorganizowanym w strefie Politechniki Wrocławskiej w trakcie drugiego dnia Forum Ekonomicznego w Karpaczu.

W sumie w środę nasza uczelnia przygotowała aż sześć paneli, w trakcie których nie zabrakło również tematów związanych z cyberbepiczeństwem oraz łączących nowoczesne technologie z medycyną.